Οικονομικές κρίσεις 1929 - 2008( αιτίες & αποτελέσματα)

Ο Τζον Κένεθ Γκαλμπρέηθ, ο Αμερικανός οικονομολόγος, ειχε γράψει οτι « Η Μεγαλη Υφεση της δεκαετίας του ‘ 30 , ουσιαστικά δεν τερματίστηκε ποτέ. . Απλά εξαφανίστηκε μέσα στην κινητοποίηση για τον πόλεμο.

- Ασχολουμενοι με τα ζητήματα οικονομικών κρίσεων και αστάθειας , αντλούμε θεωρητικά επιχειρήματα από τις έννοιες και τις αναλύσεις που ανέπτυξε ο ίδιος ο Μάρξ , αλλά και τις ιστορικές θεωρητικές διαμάχες, που έλαβαν χώρα στο πλαίσιο του Μαρξισμού( των μαρξιστικών θεωριών και προσεγγίσεων) γύρω από τα ζητήματα αυτά.
Πρόκειται για τον μαρξικό « νόμο της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους του κεφαλαίου».
Η τάση του ποσοστού κέρδους να πέφτει είχε γίνει μέρος της πίστης των οικονομολόγων από την εποχή της κλασσικής σχολής της Πολιτικής Οικονομίας.

Ο Ρικάρντο επιχείρησε να την ερμηνεύσει ως αποτέλεσμα του « νόμου των φθινουσών αποδόσεων ».
Η λειτουργία του «νόμου» αυτού, επιφέροντας αφενός την αύξηση των προσόδων , που πλήρωναν οι καπιταλιστές ενοικιαστές γης στους γαιοκτήμονες και αφετέρου την αύξηση των ονομαστικών(χρηματικών) μισθών , λόγου της ανόδου των τιμών στα μισθιακά εμπορεύματα, θα οδηγούσε σε μια αντίστοιχη πτώση των ( πραγματικών και χρηματικών ) κερδών.
Ο Μάρξ με τον νόμο του της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους, επιχειρεί να δείξει ότι η τεχνολογική καινοτομία, που εισάγεται στην παραγωγή από τον ατομικό κεφαλαιοκράτη στο πλαίσιο του ανταγωνισμού και έχει ως στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας ( άρα και του ποσοστού υπεραξίας), θα μπορούσε να είναι αιτία για ένα τέτοιο φαινόμενο.
Η ανάλυσή του βασίζεται στην τεχνική σύνθεση του κεφαλαίου ( ποσότητα μέσων παραγωγής ανά μονάδα ζωντανής εργασίας) και αξιακή (οργανική) σύνθεση του κεφαλαίου (ο λόγος σταθερού προς το μεταβλητό κεφάλαιο σε όρους αξίας).
Από το Κεφάλαιο έχουμε « στις κρίσεις ξεσπά μια επιδημία υπερπαραγωγής. … η βιομηχανία, το εμπόριο φαίνονται εκμηδενισμένα. Και γιατι; Γιατί η κοινωνία έχει πάρα πολύ πολιτισμό, πάρα πολλά μέσα ύπαρξης, πάρα πολύ βιομηχανία, πάρα πολύ εμπόριο. Οι παραγωγικές δυνάμεις που διαθέτει δεν χρησιμεύουν πια για την προώθηση του αστικού πολιτισμού και των αστικών σχέσεων ιδιοκτησίας. Αντίθετα έγιναν πάρα πολύ μεγάλες , εμποδίζονται από αυτές.

Πως ξεπερνά η αστική τάξη τις κρίσεις αυτές;

Από το ένα μέρος καταστρέφοντας αναγκαστικά μάζες και παραγωγικές δυνάμεις , από το άλλο κατακτώντας καινούργιες αγορές και εκμεταλλευόμενη πιο βαθειά τις παλιές. Πώς λοιπόν; Προετοιμάζοντας πιο ολόπλευρες και πιο τεράστιες κρίσεις και ελαττώνοντας τα μέσα για να προλαβαίνει τις κρίσεις.

- Στο νεοκλασικό ιδεολογικό πλαίσιο (μοντέλο ), η εμπειρικά διαπιστώσιμη πραγματικότητα των οικονομικών κύκλων και κρίσεων , επιδέχεται την ερμηνεία των δυσλειτουργιών, « μονοπωλίων » και των εξωοικονομικών αιτίων.

- Αντίθετα ο Keynes θεωρεί ως αιτία των κρίσεων , σε αναφορά με με τη ζήτηση των επενδύσεων , την « κυκλική μεταβολή της οριακής αποδοτικότητας του κεφαλαίου» Ως οριακή αποδοτικότητα του κεφαλαίου ο Keynes ορίζει την « σχέση ανάμεσα στην προσδοκώμενη απόδοση από τη χρησιμοποίηση μιας επιπλέον μονάδας κεφαλαίου και στο κόστος παραγωγής αυτής της μονάδας».

Συνακόλουθα εξαφανίζονται από τον ορίζοντά του οι αντιφάσεις και διακυμάνσεις , που προκύπτουν από τα δομικά χαρακτηριστικά του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής , και η αποδοτικότητα του κεφαλαίου ( και η οικονομική συγκυρία) θεωρείται ότι « προσδιορίζεται από την υποκειμενική κρίση ατόμων αμαθών και κερδοσκοπούντων», χωρίς να δίνεται η απαιτούμενη έμφαση στις οικονομικές σχέσεις που καθορίζουν την «ψυχολογία» και τις πρακτικές των «κερδοσκοπούντων».
Οι επιπτώσεις του «Κραχ» του ΄ 29 στις ΗΠΑ σε αριθμούς:

12.000.000 έμειναν άνεργοι.

12.000 έχαναν τη δουλειά τους κάθε μέρα.
20.000 επιχειρήσεις κήρυξαν πτώχευση.

1616 τράπεζες πτώχευσαν.

1 στους 20 γεωργούς ξεσπιτώθηκαν.

23.000 αυτοκτονίες σημειώθηκαν σ' ένα χρόνο, αριθμός ρεκόρ.

Naomi Klein: Η κρίση της Γουόλ Στριτ πρέπει να αποτελέσει για τον νεοφιλελευθερισμό, ό,τι ήταν για τον κομμουνισμό η πτώση του Τείχους του Βερολίνου

Τη μεγαλύτερη κρίση μετά το κραχ του 1929 εκτιμάται από πολλούς ότι βιώνουμε σήμερα στο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον. Ηδη μέσα στο 2008 έχουν «χαθεί» στα διεθνή χρηματιστήρια πάνω από 16 τρισ. δολάρια, όσο περίπου το ΑΕΠ των ΗΠΑ, (14,4 τρισ.) ενώ οι διαγραφές και οι ζημιές στους ισολογισμούς των χρηματοοικονομικών ομίλων ξεπερνούν τα 520 δισ. δολάρια.

Η κρίση άρχισε τον Φεβρουάριο - Μάρτιο –όταν αποκαλύφθηκαν τα πρώτα προβλήματα με τα δάνεια subprime για να θεωρηθούν ένα «μικρό και περιορισμένο πρόβλημα».

Το ντόμινο της κρίσης

Η φούσκα των ακινήτων σε πολλές περιοχές των ΗΠΑ (την περίοδο 2000-2006 οι τιμές αυξήθηκαν πάνω από 100%) διευκόλυνε την υπερ-κατανάλωση (μέσω δανεισμού βασισμένου στην υπεραξία των ακινήτων) και αποτέλεσε τη βασική... «πηγή» της κρίσης.

Η εκτόξευση των τιμών των κατοικιών στις ΗΠΑ οδήγησε σε μία ραγδαία εξάπλωση στεγαστικών δανείων υψηλού κινδύνου (subprime), από 9% των συνολικών στεγαστικών το 2003 σε 24% το 2007, σε κατηγορίες νοικοκυριών που υπό κανονικές συνθήκες δεν θα έπρεπε να έχουν δανειοδοτηθεί.

Η subprime market με μόνη εγγύηση την αναμενόμενη αύξηση στην τιμή της κατοικίας αποτελούσε το υπόβαθρο δημιουργίας, δομημένων προϊόντων που αγοράστηκαν από hedge funds, ασφαλιστικές εταιρείες, επενδυτικές τράπεζες εντός και εκτός των ΗΠΑ.Η αγορά των subprime στηρίχτηκε στο φθηνό χρήμα. Με την έναρξη του ανοδικού επιτοκιακού κύκλου, όλο και περισσότεροι δανειολήπτες δεν ήταν πλέον σε θέση να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.

Το καλοκαίρι του 2007, ξεσπάει ουσιαστικά η κρίση, προκαλώντας τριγμούς σε όλα τα χρηματιστήρια του κόσμου. Οι κεντρικές τράπεζες με συνεχείς «ενέσεις» ρευστότητας προσπαθούν να «σώσουν» το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα.
Η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ τραπεζών ξέσπασε ξαφνικά και βίαια: μέσα σε ελάχιστες ημέρες οι διαχειριστές χαρτοφυλακίων βρέθηκαν σε μια κατάσταση όπου δεν μπορούσαν όχι να πουλήσουν αλλά ούτε καν να πάρουν τιμές για τραπεζικά ομόλογα και μάλιστα βραχυπρόθεσμα – «χαρτιά» με λήξη ακόμη και εντός ενός ή δύο μηνών.
Ο κόσμος πίστευε ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί μόνο σε τριτοκοσμικές χώρες.

Από το περσινό καλοκαίρι οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες των ισχυρότερων χωρών του πλανήτη έχουν προέβη σε παρεμβάσεις, προκειμένου να αυξήσουν τη ρευστότητα στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα, κινήσεις όμως οι οποίες, δυστυχώς, είχαν βραχύβιες θετικές επιπτώσεις στις αγορές.

ΟΙ παρεμβάσεις και συνολικά τα σχέδια... «διάσωσης» και πιστωτικής διευκόλυνσης από την αμερικανική κυβέρνηση και τη FED ανεβάζουν το συνολικό κόστος περίπου στο 1 τρισ. δολάρια, ενώ σε «ενέσεις» εκατοντάδων δισ. ευρώ προέβησαν τόσο η ΕΚΤ όσο και άλλες κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο. Ο υπουργός Οικονομίας των ΗΠΑ, Χένρι Πόλσον, σε συνεργασία με τον πρόεδρο της Fed, Μπεν Μπερνάνκε, αποφάσισε να δώσει 2ετές δάνειο στην AIG ύψους 85 δισ. δολ. με αντάλλαγμα το 80% των μετοχών του ασφαλιστικού κολοσσού. Σύμφωνα με την RBC Capital Markets, η κρατική παρέμβαση απέτρεψε -για την ώρα- μία πτώχευση που θα μπορούσε να κοστίσει 180 δισ. δολάρια στην ασφαλιστική βιομηχανία και να προκαλέσει συστημική κρίση.Η Institutional Risk Analytics προβλέπει ότι περίπου 110 τράπεζες με ενεργητικό αξίας 850 δισ. δολαρίων θα καταρρεύσουν έως τον επόμενο Ιούλιο, ενώ ο γενικός διευθυντής της εταιρείας Κρις Γουέιλεν επισημαίνει ότι «ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ θα αναγκαστεί να δημιουργήσει ένα όχημα για την εξαγορά τραπεζών, οι οποίες δεν θα είναι δυνατόν να πωληθούν μετά τη χρεοκοπία τους».

Η έλλειψη ρευστότητας οδηγεί σε άνοδο των επιτοκίων δανεισμού των τραπεζών οι οποίες μετακυλίουν το κόστος στους δανειολήπτες (1 δισ. ευρώ είναι η επιβάρυνση σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζικών παραγόντων).

Για να αντιληφθεί κάποιος το μέγεθος της κερδοσκοπίας σε όλο τον κόσμο καθώς και το πώς οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις έχουν μετατρέψει τον πλανήτη σε ένα τεράστιο καζίνο αρκεί μόνο ένας αριθμός.

Από την αρχή του έτους έχει χαθεί το 15% του Ελληνικού ΑΕΠ στο βωμό της χρηματιστηριακής κερδοσκοπίας (65 δις ευρώ).Στην Ελλάδα είμαστε και πάλι 30 χρόνια πίσω. Η πίστη στις δυνάμεις της ελεύθερης αγοράς οδηγεί την ελληνική κυβέρνηση στην αδράνεια της αμηχανίας.

1) Οι χρηματιστηριακές πτώσεις χωρίς να υπάρχει χρηματιστηριακή φούσκα (όπως του 2000) δείχνουν ότι οι μεγάλες οικονομίες ήταν πολύ πιο άρρωστες από ότι έδειχναν οι οικονομικοί τους δείκτες. Η κρίση αυτή, παρόλο που σε αυτό το στάδιο πλήττει τα χρηματιστήρια, δεν είναι χρηματιστηριακή αλλά κρίση οικονομικού μοντέλου και αδιεξόδων της υπερπαραγωγής, υπερκατανάλωσης, υπερδανεισμού και υπερκερδοσκοπίας.

2) Η συζήτηση για λήψη περιοριστικών, διεθνώς, οικονομικών μέτρων αποτελεί ένδειξη αδυναμίας των αγορών να αυτορυθμιστούν, ο νεοφιλελευθερισμός αμφισβητείται ανοιχτά.

3) Οι κεντρικοί τραπεζίτες έμειναν όχι μόνο από μέσα για να παρέμβουν αλλά δεν ξέρουν πώς να παρέμβουν, περιμένουν τις εξελίξεις για να δουν τι πρέπει να κάνουν! Αυτό δείχνει την αποτυχία του οικονομικού τους μοντέλου.

4) Η άνοδος του πετρελαίου και οι υποσχέσεις περιορισμού της κερδοσκοπίας στις ΗΠΑ υποδηλώνουν έναν ακήρυκτο πόλεμο μεταξύ του αδίστακτου πετρελαϊκού κατεστημένου και του κοινού παγκόσμιου συμφέροντος.

5) Η άνοδος του πετρελαίου είναι η αγοραία έκφραση της ανεπάρκειας των φυσικών πόρων καθώς και του ασύδοτου δυτικού τρόπου ζωής. Σοβαροί αναλυτές κάνουν λόγο για παγκόσμια κατάρρευση αν το πετρέλαιο αγγίξει τα 200 δολάρια.

6) Η αμφισβήτηση των μεγαλύτερων αμερικανικών τραπεζών γίνεται με αναλύσεις της κάθε μίας εναντίον της κάθε άλλης. Ταυτόχρονα η αμφισβήτηση μεγάλων ονομάτων όπως η General Motors ή και η General Electrics δείχνουν τον πανικό στον οποίο βρέθηκαν όλοι οι εμπλεκόμενοι μπροστά σε ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος αυτοανατροφοδοτούμενων ψευτοπροσδοκιών.

7) Η παρούσα κρίση οδηγεί σε μια βίαιη αναδιανομή πόρων λόγω των χρηματιστηριακών ανισορροπιών και της ανόδου των τιμών που η μεσαία τάξη και οι φτωχότερες χώρες δεν μπορούν τώρα να φανταστούν.Η παρούσα κρίση αν δεν σταματήσει άμεσα θα εξελιχθεί μαλλον σε παγκόσμιο Βατερλώ . . .

Το τελευταίο βιβλίο της Ν. Κλάιν λέγεται "The Shock Doctrine" - The Rise of Disaster Capitalism» (Το Δόγμα του Σοκ - Η Ανοδος του Καπιταλισμού της Καταστροφής) .
Αφορά ακριβώς τους παγκόσμιους κερδοσκόπους, την απορρύθμιση των αγορών και άλλους παράγοντες που ευθύνονται για τη σημερινή κρίση.

Η ιδεολογία της «ελεύθερης αγοράς» δεν έχει ξοφλήσει ακόμα

"Ο,τι κι αν σημαίνουν τα γεγονότα αυτής της εβδομάδας, κανείς δεν πρέπει να πιστέψει τους υπερβολικούς ισχυρισμούς ότι αυτή η κρίση στις αγορές σηματοδοτεί το θάνατο της ιδεολογίας της «ελεύθερης αγοράς». Η ιδεολογία της «ελεύθερης αγοράς» υπήρξε πάντα υπηρέτης των συμφερόντων του κεφαλαίου, και εμφανίζεται ή φεύγει από το προσκήνιο ανάλογα με το πόσο εξυπηρετεί αυτά ακριβώς τα συμφέροντα.

Σε καιρούς άνθησης, είναι κερδοφόρο να κηρύττεις το laissez faire [λεσέ-φερ, ελεύθερη κίνηση αγαθών], γιαί η απουσία κυβερνητικών περιορισμών επιτρέπει στις κερδοσκοπικές φούσκες να μεγαλώσουν κι άλλο.

Οταν σκάνε αυτές οι φούσκες, η ιδεολογία ετούτη μετατρέπεται σε εμπόδιο και πέφτει σε χειμερία νάρκη όσο οι μεγάλες κυβερνήσεις έρχονται για να βοηθήσουν.

Αλλά να είστε σίγουροι: η ιδεολογία της ελεύθερης αγοράς θα έρθει γρήγορα πίσω όταν πληρωθούν τα χρέη.

Τα τεράστια χρέη που συσσωρεύει το δημόσιο, για να ξεχρεώσει τους σπεκουλαδόρους, θα εξελιχθούν σε μέρος της παγκόσμιας κρίσης ώστε να δικαιολογηθούν οι βαριές περικοπές στην κοινωνική πολιτική και να δικαιολογηθεί η περαιτέρω ιδιωτικοποίηση ό,τι άλλο έχει απομείνει στον δημόσιο τομέα. Θα μας πουν επίσης πως οι ελπίδες μας για ένα πιο «πράσινο» μέλλον κοστίζουν, δυστυχώς, πάρα πολύ..."

«Οι ιδέες έχουν συνέπειες»

Αποσπάσματα από ομιλία της Ναόμι Κλάιν πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, με θέμα την οικονομική κρίση, αλλά και την ιδεολογία του οικονομολόγου Μίλτον Φρίντμαν - κήρυκα του νεοφιλελευθερισμού και της «ελεύθερης» αγοράς.
Η Ναόμι Κλάιν προσκλήθηκε γι' αυτή την ομιλία από μια ομάδα στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο που αντιτίθεται στην ίδρυση ενός Ινστιτούτου αφιερωμένου στον Μίλτον Φρίνμαν, το οποίο επεδίωκε να φτιάξει ο Λευκός οίκος ακριβώς για την επικράτηση μιας συγκεκριμένης ιδεολογίας......

Αυτό το κραχ στη Γουόλ Στριτ πρέπει, πιστεύω, να αποτελέσει για τον Φριντμαν-ισμό ότι ήταν η πτώση του Τείχους του Βερολίνου για τον εξουσιαστικό/αυταρχικό κομμουνισμό (authoritarian communism): μια καταδίκη της ιδεολογίας τους.

Δεν μπορεί απλώς να ξορκιστεί ως διαφθορά ή απληστία, γιατί αυτό που βλέπουμε να εφαρμόζεται από την εποχή του Ρίγκαν, είναι μια πολιτική που απελευθερώνει τις δυνάμεις της απληστίας ώστε να αποβληθεί η ιδέα ότι η κυβέρνηση είναι ο ρυθμιστής, που προστατεύει τους πολίτες και τους καταναλωτές από τις βλαβερές συνέπειες της απληστίας.

Πραγματικά είναι το πιο πετυχημένο απελευθερωτικό κίνημα των καιρών μας, ένα κίνημα που απελευθέρωσε το κεφάλαιο από όλους τους περιορισμούς στη συσσώρευσή του.

(...) νομίζω
ότι επρόκειται για έναν ταξικό πόλεμο από τους πλούσιους εναντίον των φτωχών, και νομίζω ότι οι πλούσιοι κέρδισαν. Αλλά και ότι οι φτωχοί αντιστέκονται. Πρέπει [αυτή η κρίση] να αποτελέσει καταδίκη αυτής της ιδεολογίας. Οι ιδέες έχουν συνέπειες.

(...) η παράδοση της Σχολής του Σικάγου λέει πως τα οικονομικά δεν είναι μια πολιτική επιστήμη ή μια κοινωνική επιστήμη, αλλά μια αυστηρή επιστήμη, όπως η Φυσική και η Χημεία.

Οπότε, κοιτώντας την παράδοση του πανεπιστημίου του Σικάγο, βλέπουμε ότι δεν πρόκειται απλώς για ένα σύνολο πολιτικών και οικονομικών στόχων, όπως ιδιωτικοποιήσεις
, απορρύθμιση, ελεύθερο εμπόριο, μείωση των κυβερνητικών δαπανών.

Είναι η μεταμόρφωση του τομέα των Οικονομικών από μια υβριδική επιστήμη που βρίσκεται σε διάλογο με την πολιτική και την ψυχολογία, σε μια αυστηρή επιστήμη με την οποία δεν μπορείς να διαφωνήσεις...».
Στα κομμάτια που παρεμβάλλονται, η Ναόμι Κλάιν μιλά για τον Φρίντμαν και πως όλοι έλεγαν ότι ήταν πετυχημένες οι θεωρίες του, πώς ο ίδιος προωθούσε τις ιδέες του συναντώντας ένα σωρό ηγέτες ("η βιογραφία του Φρίντμαν είναι ένα who is who" ηγετών), πως οι ιδέες του εφαρμόστηκαν πρώτα στη Λατινική Αμερική (στις διάφορες δικτατορίες), πως κάθε ιδεολογία, η όποια ιδεολογία, πρέπει να κρίνεται για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο όνομά της, και καταλήγει για τη σημερινή κρίση:

«Θα πω μερικά πράγματα για τον Φριντμαν-ισμό και τη σχέση του με τη σημερινή κρίση. Μια σχέση πολύ άμεση.

Ο Φρίντμαν θεωρείται ο πατριάρχης της απορρύθμισης. Και αυτό ακριβώς ήταν - η ιδεολογία που έδωσε το υπόστρωμα για τη μετατροπή του οικονομικού τομέα στο καζίνο που βλέπουμε σήμερα.

Ξέρετε, ο Μίλτον Φρίντμαν ήταν ξεκάθαρος σ' αυτό το θέμα.

Πίστευε πως "η ιστορία πήρε λάθος κατεύθυνση", και αυτά είναι ακριβώς τα λόγια του. Τα λόγια του από ένα γράμμα που έγραψε στον Πινοσέτ. Ελεγε "η ιστορία έκανε λάθος στροφή στην περίπτωση της χώρας σας, όπως και στη δική μου"/ Και αναφερόταν στην απάντηση στη Μεγάλη Κρίση (του 1929).

Στη Χιλή, [η λάθος στροφή] ήταν η άνοδος της υποκατάστασης των εισαγωγών και η προσκόλληση στην ανάπτυξη [?-import substitution and developmentalism]. Αλλά, όσον αφορά τις ΗΠΑ, μιλούσε καθαρά για το Νιου Ντιλ ( Κευνς) του Ρούσβελτ»...

«Χρειαζόμαστε καλύτερες ιδέες που να ανταποκρίνονται σε όσα πιθανά θα αντιμετωπίσει αν εκλεγεί πρόεδρος ο Μπάρακ Ομπάμα [ΣτΜ: πριν είχε πει ότι αν βγει ο ΜακΚέιν θα ακολουθήσει το ίδιο καταστροφικό οικονομικό μοντέλο, με ιδιωτικοποίηση και της κοινωνικής ασφάλισης κ.ο.κ.]. Με του που αναλάβει καθήκοντα , το σύνθημά του “Yes, you can” ("Ναι, μπορούμε!") θα γυρίσει σε "Οχι, δεν μπορούμε, έχουμε φαλιρίσει" (“No, you can’t; we’re broke.”). Ούτε πράσινες θέσεις εργασίας, ούτε εναλλακτικές πηγές ενέργειας, ούτε περίθαλψη για όλους.

Ξέρετε, το σχέδιο του για να δώσει περίθαλψη σε όλους θα κόστιζε 80 δισ. δολάρια. Το ξεχρέωμα της AIG κόστισε 85 δισ. δολάρια... Ξοδεύουν αυτά τα χρήματα τώρα. Ξοδεύουν αυτές τις υποσχέσεις. Οι άνθρωποι που θα πουν "όχι, δεν μπορείς", που θα χρησιμοποιήσουν αυτή την κρίση για να σκοτώσουν την ελπίδα, είναι ήδη έτοιμοι.

Και νομίζω πως θα ήταν υπέροχο αν οι λαμπροί νέοι οικονομολόγοι του Πανεπιστημίου του Σικάγου - δεν ξέρω κιόλας αν κανείς τους έκανε τον κόπο να έρθει εδώ απόψε - συγκέντρωναν το μυαλό τους στην αντιμετώπιση αυτής της κρίσης.

Σας χρειαζόμαστε. Χρειαζόμαστε ανοιχτά μυαλά.

Μυαλά ευρύχωρα, όσο το δυνατόν πιο δημιουργικά.

Το Ινστιτούτο Μίλτον Φρίντμαν, κατ' όνομα και επί της ουσίας, προσπαθεί να αναστήσει μια εποχή ιδεολογικών βεβαιοτήτων που έχει περάσει προ πολλού. Είχε πλάκα όταν όλα ήταν στη σφαίρα της υπόσχεσης και της πιθανότητας.

Αλλά αυτά εχουν περάσει.

Σας εκλιπαρώ, μην επιστρέψετε για να σκύψετε στα ιερά σας κείμενα.

Ελάτε μαζί μας, στον πραγματικό κόσμο».

Πηγές :
Η θεωρία του Μάρξ για τον καπιταλισμό( Πλευρές μιας θεωρητικής και πολιτικής ρήξης) Γιάννης Μηλιός, Δημήτρης Δημούλης, Γιώργος Οικονομάκης.
http:greekrider.blogspot.com
Δημήτρης Κόλιας
Naomi Klein: Democracy Now
bbc: indy.gr
Μ.Αποστόλου
Λέανδρος Μπόλαρης
Kathimerini.gr