THE ROMA JOURNEYS
Tα ταξιδια των Ρομά

Στην Ελληνοαμερικανικη Ενωση , αρχισε ένα ταξιδι στον κοσμο των ρομά.
Εκθεση με υπεροχες φωτογραφιες από τους ρομά της Ουγγαριας ,Ινδιας, Ελλαδας και Ρουμανιας.
Αλλα και προγραμμα παραλληλων εκδηλωσεων με αφιερωμα ντοκυμαντερ για τους Ρομά σε συνεργασια με την Ταινιοθηκη Ελλαδας 29/9/08 , 7&9 &13/10/08,
Συναυλιες 3/10/08 Gypsy jazz και ημεριδες 20 &21/10/08.

Ο Δανός φωτογράφος Ιωακείμ Εσκιλντσεν μαζί με τη σύζυγό του συγγραφέα Σία Ρίνε έκαναν ένα μεγάλο ταξίδι. Ακολούθησαν «τα ταξίδια των Ρομά». Αυτός είναι και ο τίτλος της έκθεσης των 100 φωτογραφιών, που προέκυψαν. Εχουμε από σήμερα και για έναν μήνα την ευκαιρία να τις θαυμάσουμε στην Ελληνοαμερικανική Ενωση (Μασσαλίας 22, Κολωνάκι).

Οι Εσκιλντσεν και Ρίνε ταξίδεψαν σε Γαλλία, Ελλάδα, Φινλανδία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Ρωσία και Ινδία σε διάστημα έξι ετών και έζησαν μαζί με τους Ρομά.

ROM:
Η λεξη που αυτοπροσδιοριζονται , αυτοαποκαλουνται οι Τσιγγανοι .
Περα όμως απο το προεθνος των Rom-Roma , υπαρχουν και μικροτερες ομαδες των Σιντι και των Καλε στην Ευρωπη , ανηκοντας στην ευρυτερη κατηγορια των Τσιγγανων ή Γυφτων .
Εχουν μια γλωσσα που μιλιεται σε 35 διαλεκτους στην Ευρωπη, καταφευγουν όμως στην επισημη γλωσσα του κρατους που ζουν για να συννενουνται.
Προκειται για βορειο-ινδικη γλωσσα, και η Ινδια θεωρειται η « αρχικη κοιτιδα των Rom ».
Από το 1979 και ο Ο.Η.Ε. εχει υιοθετησει για τους τσιγγανους την ονομασια Rom.
Ο μη-Τσιγγανος , ο ξενος , είναι για τους Rom, ο Γκατζο και γα τους Ελληνες xρησιμοποιουν τον ορο Μπαλαμο – ε.
Συνηθως ζουν στα Γκετο, περιοχες , οπου οι κοινοτητες των Rom ζουν απομονωμενοι από τα υπολοιπα τμηματα της τοπικης κοινωνιας , δημου ή χωριου. Περιοχες υποβαθμισμενες, χωρις δρομους, ασφαλτο, ηλεκτρικο, σχολειο, παρκο, αποχετευση, ιατρειο κ.α.
Πολιτισμός
Στην Ελλάδα διακρίνουμε δύο ομάδες Ρομά: τους μετακινούμενους και τους εγκαταστημένους.
Οι πρώτοι συνεχίζουν τη νομαδική ζωή και είναι συνήθως πλανόδιοι έμποροι φρούτων, λαχανικών, μικροεπίπλων και άλλων ειδών οικιακής χρήσης, όπως επίσης και παλαιοπώλες και ρακοσυλέκτες.
Οι δεύτεροι κατοικούν στις παρυφές των μεγάλων αστικών κέντρων, σε συνοικίες υποβαθμισμένες.
Τα επαγγέλματα που εξασκούν έχουν σχέση συνήθως με το εμπόριο και πολύ πιο σπάνια με εξαρτημένη μισθωτή εργασία.
Στα σχετικά με τη μουσική επαγέλματα όπως μουσικοί, οργανοπαίκτες, τραγουδιστές κλπ. έχουν ισχυρή παράδοση και πολιτισμόΗ σημαντικότερη γιορτή των Ρομά είναι η γιορτή της Άνοιξης.
Η προέλευσή της είναι ελληνική και γιορτάζεται από 23 Απρίλη μέχρι 1 Μάη σε όλη την Ευρώπη.

Οι τσιγγανικες μικροκοινωνιες( νομαδικες ή εδραιες), τμηματα της ελληνικης κοινωνιας, αλληλοεπιδρουν και αλληλοδιεισδυουν στα επιπεδα
της οικονομικης, κοινωνικης , πολιτισμικης και κοινωνικης ζωης.

Στο 1821 και την περιοδο της Τουρκοκρατιας, οι τσιγγανοι γυριζαν τις ταβερνες των πολεων , επαιζαν και τραγουδουσαν και αδειαζαν τα πορτοφολια των τσιφλικαδων.
Η μουσικη δημιουργια των τσιγγανων ξεκινα από την μακρινη Ινδια.
Δεχτηκαν επιδρασεις από την Περσια και τις άλλες αραβικες και μουσουλμανικες χωρες.
Στην περιοδο της Οθωμανικης αυτοκρατοριας, γινονται οι μοναδικοι σχεδον φορεις της δημοτικης παροδοσιακης μουσικης των υποδουλων λαων της Βαλκανικης.
Σαν νομαδες και χωρις ναχουν συνειδηση γιαυτο συμβαλλουν στην ενοποιηση της Δημοτικης μουσικης ολης της Βαλκανικης.

Με την καλαθοπλεκτικη και τη σιδηρουργια για αιωνες συνεισεφεραν στην οικονομια, τον πολιτισμο και στην αισθητικη των παραγομενων προιοντων.
Τον Φεβρουαριο του 1995 ξεκινησε να λειτουργει Μουσειο Καλαθοπλεκτικης των Ρομά στην Κομοτηνη, για τη διασωση της τεχνης των Rom , την αναδειξη της πολιτιστικης τους κληρονομιας, την βελτιωση της αυτοεικονας τους και την απαλειψη των αρνητικων στερεοτυπων με τα οποια περιβαλλονται.
Από την ιστορια των Τσιγγανων πληροφορουμαστε ότι αναμεσα στις επαγγελματικες τους δραστηριοτητες ,κυριως στους νομαδες , ηταν και ο ακροβατισμος( σχοινοβασια, αιωρηση ασκησεις πανω σε αλογα).
Αλλωστε με τα ζωα οι τσιγγανοι ειχαν μια ιδιαιτερη εξοικειωση, καθως ηταν τα βασικα μεταφορικα τους μεσα, και αλλα ,όπως μαιμουδες, αρκουδες , τα αξιοποιουσαν με επιδειξεις στις πλατειες των χωριων και των πολεων για να εξασφαλιζουν το εισοδημα τους( οι αρκουδιαρηδες).


Καμερα, μπιρσιμ μεταφρ. - Αχ, βροχη
Καμεραβ, λατσο μπιρσιμ -αχ, ομορφη βροχη
Το Χουρντι μας φευγει -Η Ελενη μας φευγει
Μακρια απ’ εδώ -μακρια από εδώ
Χανι το μαντρο -Λιγο το ψωμι
Και μεγαλη η αρατι -και μεγαλη η νυχτα
Τι χαμπε να φαει -τι φαϊ να φαει
Πες μου το χουρντο - πες μου το μωρο
Μπουντ Ρομα -Ο κοσμος
Για μενα είναι μικρο ψωμι - Για μενα είναι μικρο ψωμι
Κι όμως τραγουδω - κι όμως τραγουδω
Σαν το τσιρικλο - σαν το πουλι
Κι ένα ασαβα - κι ένα χαμογελο
Για ολους σας κρατω -για ολους σας κρατω


Χαρακτηρίζονται από μεγάλη προσαρμοστικότητα στο θέμα της θρησκείας και αρκετοί μελετητές εικάζουν πως παλιότερα η θρησκεία τους ήταν η ηλιολατρεία. Σήμερα οι διάφορες φυλές είναι πιστές στο θρήσκευμα της χώρας που κατοικούν. Έχουμε την πρώτη καταγραφή στην Κρήτη, όπου αναφέρονται ως Χριστιανοί Ορθόδοξοι από το 1832, στη Δυτική Ευρώπη αναφέρονται ως καθολικοί. Η Καθολική Εκκλησία αναφέρει ονόματα ιερέων, μοναχών και κάποιου Καρδιναλίου με τσιγγάνικη καταγωγή και στη Ρουμανία υπάρχουν ιερείς ορθόδοξοι τσιγγάνοι. Στην Τουρκία οι περισσότεροι είναι Μουσουλμάνοι ..
Οι Ρομά δεν έχουν κάποια δική τους χαρακτηριστική θρησκεία, αλλά υιοθετούν ενίοτε την επικρατούσα θρησκεία κάθε περιοχής.
Οι περιοχές της Ελλάδας στις οποίες είναι μόνιμα εγκαταστημένοι Ρομά με συγκέντρωση μεγάλου πληθυσμού είναι η Αθήνα (Αγ. Βαρβάρα, Λιόσια, Ζεφύρι, Ασπρόπυργος), η Θεσσαλονίκη (Δενδροπόταμος, Ελευθέριο-Κορδελιό, Εύοσμος, Μενεμένη), το Αγρίνιο, η Αλεξάνδρεια Ημαθίας, η Αμαλιάδα, η Γαστούνη, το Διδυμότειχο, το Εξαμίλι Κορινθίας, η Θήβα, η Κάτω Αχαϊα, το Μεσολόγγι, η Νέα Αλικαρνασσός, η Νέα Ιωνία Μαγνησίας, η Ξάνθη, ο Ορχομενός, οι Σέρρες, οι Σοφάδες, η Φλώρινα και η Νυμφόπετρα.
.

Οι Ρομά είναι στις περισσότερες χώρες γνωστοί με λέξεις συγγενικές με τη λέξη "γύφτος". Η λέξη προέρχεται από τη λέξη "Αιγύπτιος" και η χρήση της οφείλεται στην πεποίθηση παλαιότερων εποχών ότι οι Ρομά προέρχονται από την Αίγυπτο. Η λέξη "Ρομ", που χρησιμοποιείται σε πολλές περιοχές από τους ίδιους, σημαίνει στη γλώσσα τους "άντρας" ή "σύζυγος". Μεταξύ τους χρησιμοποιούν τα "Μελελέ" (Λαός μαύρος), "Μανούχ" (άνθρωπος) και "Σίντε". Επίσης, η λέξη "αθίγγανος" ή "ατσίγγανος" σημαίνει τον "ανέγγιχτο" (από την ονομασία της χαμηλότερης ινδουιστικής κάστας, από την οποία πιθανολογείται ότι προήλθαν) και ετυμολογείται από το στερητικό α- και το ρήμα θιγγάνω, δηλαδή "αγγίζω.
Οι Ρομά, γνωστοί επίσης και ως Ρομ, Τσιγγάνοι, Αθίγγανοι ή Σίντηδες και με τον, κάποιες φορές υποτιμητικό, χαρακτηρισμό Γύφτοι, είναι ένας κατά βάση νομαδικός λαός με Ινδική καταγωγή. Η πρώτη ιστορική αναφορά για τους Ρομά γίνεται από τον Ηρόδοτο που αναφέρει τον λαό των "Σιγύνων".
Κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο οι Ρομά υπήρξαν μεταξύ των θυμάτων των μαζικών εκτελέσεων στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, μαζί με Εβραίους, κομμουνιστές, ομοφυλόφιλους και Μάρτυρες του Ιεχωβά. Υπάρχει η άποψη οτι περίπου 400.000 Ρομά εκτελέστηκαν από τους Ναζί την περίοδο εκείνη.
Οι Rom δεν ¨ είναι απελπιστικα ερωτευμενοι με το ταξιδι ¨,αλλα είναι επιβεβλημενο για οσους το πραγματοποιουν, από τις οικονομικες και στεγαστικες τους αναγκες
« Αδυνατουμε, παιδειας και νομων ενεκεν, να ψηλαφισουμε το θροισμα της ελαφραδας τους, να ψυχανεμισθουμε την ποιηση του λαου αυτου»

Πηγες :

Ντουσας Δημητρης " Η τεχνη ων Τσιγγανων της Ελλαδας και του κοσμου"

KOMOTH-NEOI:balkan-bus

Ελευθεροτυπια

Βικιπαιδεια

Φωτογραφιες:

Μπανιοκος Γιωργος

( Δ/νση πολιτιστικων Ελληνοαμερικανικης Ενωσης)