Η ΚΟΥΒΑ ΠΟΥ ΕΙΔΑ

Αφιερωμένο στα 50χρονα από την επανάσταση στην Κούβα.

Ένα αφιέρωμα στον Κουβανέζικο κινηματογράφο , με αφορμή τα 50 χρόνια από τότε που ο δικηγόρος- επαναστάτης Φιντέλ Κάστρο , ο Αργεντινός γιατρός Ερνέστο Τσε Γκεβάρα και οι ομάδες τους αλλάξανε την ιστορία αυτού του νησιού της Καραϊβικής, έγινε η αφορμή να καταγράψω κάποιες εικόνες και περιστατικά από την επίσκεψή μου στην Κούβα.
Η Κούβα , εκεί που έζησαν άνθρωποι που έγιναν αιώνια σύμβολα ο γοητευτικός επαναστάτης Τσε Γκεβάρα και ο Φιντέλ Κάστρο.
Κούβα, εκεί όπου παραμένει υψωμένο το τελευταίο λάβαρο αντίστασης στην παγκοσμιοποίηση.
Πρώτος σταθμός και αφετηρία είναι η Αβάνα με την παραλιακή ακτή της Μαλεκόν , πόλη γοητευτική και εκλεκτική.
Το ιστορικό της κέντρο με τη μεγαλοπρέπεια των κτισμάτων από τη μια και τα ξεθωριασμένα χρώματα πολλών ερειπωμένων προσόψεων από την άλλη ,δημιουργεί μια παρακμιακή γοητεία.
Έχει ανακηρυχτεί από την Unesco ,το ιστορικό της κέντρο, πολιτιστική κληρονομιά.
Η Αβάνα είναι η πολιτική , οικονομική, πολιτιστική και επιστημονική πρωτεύουσα του νησιού .
Ξεκινώντας από το ξενοδοχείο - κατάλυμά μας Melia – kohiba , σύμπραξη Ισπανών και Κουβανών , 49% με 51% αντίστοιχα , όπως και πολλά άλλα τουριστικά συγκροτήματα στην Αβάνα , Τρινιδάδ και Βαραδέρο , διασχίζοντας την παραλιακή 8χλμ Μαλεκόν , με τα τεράστια άσπρα σύννεφα να κινούνται στον ουρανό ,θαρρείς και μας ακολουθούσανε στις διαδρομές μας, φτάσαμε στο ιστορικό κέντρο της πόλης.
Η πλατεία της επανάστασης (Piazza de la Revolucion), είναι μια έκταση τεράστια ,εκεί όπου ο Φιντέλ Κάστρο μπροστά σε εκατομμύρια Κουβανούς στις εκδηλώσεις του Κομμουνιστικού Κόμματος μιλούσε ακούραστα ώρες ατέλειωτες!
Το Μνημείο του Εθνικού τους ήρωα Χοσέ Μαρτί με την προτομή του στο ψηλότερο σημείο της πόλης , ύψους 18 μέτρα , από λευκό μάρμαρο και από κάτω το μουσείο, αφιερωμένο στον ήρωα της ανεξαρτησίας της Κούβας.
Αλλά η προτομή του Χοσέ Μαρτί βρίσκεται και στις προσόψεις όλων των σημαντικών δημόσιων κτιρίων, στα σχολεία και σε πάμπολλα σπίτια , όπως και το αεροδρόμιο τους φέρει το όνομά του.
Είναι ο αδιαμφισβήτητος ήρωας της Ανεξαρτησίας τους από τους Ισπανούς , που σκοτώθηκε στο πεδίο της μάχης σε ηλικία 42 ετών.
Ο Χοσέ Μαρτί μαζί με τον αγώνα για ανεξαρτησία έσπειρε και την ιδέα της Δημοκρατίας και ακολουθώντας τα βήματα του Μπολιβάρ , προέτρεψε όλα τα κράτη της Λατινικής Αμερικής να ενώσουν τις δυνάμεις τους ενάντια στον Αμερικάνικο επεκτατισμό.
Απέναντι το Υπουργείο Εσωτερικών , εκεί όπου δεσπόζει από το 1995 τεράστια η διάσημη φωτογραφία του Τσε , από τον Κόρντα.
Έτσι και εμείς παίρναμε σειρά και θέση κάτω από το πορτρέτο του Κομαντάντε , με δέος και ευγνωμοσύνη για την διαδρομή του στην αλλαγή της ιστορίας του κόσμου.
Λίγο πιο πέρα τσούρμα μαθητών με ομοιόμορφες στολές ντυμένοι , στα χρώματα της σημαίας της Κούβας ,αλλά και μεγαλύτεροι Κουβανοί περιτριγυρίζανε τραγουδώντας , γύρω από στημένα με μπλέ, λευκές και κόκκινες τέντες, περίπτερα. Είχανε γιορτή κάποιας επετείου.
Συνέχεια της επίσκεψής μας είναι το – Καπιτώλιο -, στη λεωφόρο Πράδο, , το οποίο αποτέλεσε το κέντρο της πολιτικής δύναμης από το 1929 έως το 1959.
Το Καπιτώλιο με θόλο ύψους 92 μέτρα , έχοντας ομοιότητες με αυτό της Ουάσιγκτον, ήταν η έδρα του Κοινοβουλίου, όπου μέχρι την επανάσταση αποτελείτο από την Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία . Εδώ θα αντικρίσεις το πολυτελές εσωτερικό του κτιρίου σε αντίθεση με την αυστηρότητα της πρόσοψης.
Στην είσοδο ένα μπρούτζινο άγαλμα ύψους 17 μέτρα αναπαριστά την Κουβανική Δημοκρατία.
- Κάπου στην Casa de la Obisbo, ξεπροβάλλει ένα μικρό γαλανόλευκο σπίτι , με κομψά ξύλινα μπαλκόνια στην πρόσοψή του, το αρχαιότερο κτίριο της Αβάνας( 1648 ) και εκεί κοντά το ξενοδοχείο Αmbos Mundos , που έμενε ο Χεμινγουέϊ και έγραψε το βιβλίο ¨Αποχαιρετισμός στα όπλα ¨ και ¨Για ποιόν χτυπά η καμπάνα¨.
Ο συγγραφέας ,που αγάπησε και έζησε στην Αβάνα κάνοντας συντροφιά με απλούς ψαράδες, ποτό και συγγραφή λογοτεχνικών αριστουργημάτων, τιμάται σήμερα με την διατήρηση και φροντίδα των πολυάριθμων στεκιών , μπαρ που σύχναζε, ξενοδοχείο που έμεινε και η αγαπημένη του βόλτα στα μπαρ θεωρείται ιστορική διαδρομή.
Τέσσερις μέρες ρουφούσαμε τα χρώματα, τις μυρωδιές, ανακαλύπταμε τις φανερές και κρυφές ζωές της πόλης της μουσικής Σάλσα, της Αβάνας.
Με τα ανοιχτά κρατικά « μοτοταξί » από το ξενοδοχείο μας , τρία πέσος ένη από το Κράτος η διαδρομή , διασχίζοντας την παραλιακή Μαλεκόν , με τα όμορφα αποικιακά κτίρια αλλά και τ΄ αχαμνά, ξεφλουδισμένα από την πολυκαιρία και την αρμύρα φθάναμε στις πλατείες και τα ιστορικά δρομάκια της πρωτεύουσας.
Εκεί μπλεκόμαστε με τους Κουβανούς πολίτες , λευκούς ,κρεολοί, μουλάτους και μαύρους- απόγονοι των σκλάβων των φυτειών του ζαχαροκάλαμου.
Περπατώντας και ρουφώντας τον ρυθμό της ζωής της Αβάνας ,φθάσαμε στην Plaza de la Catedral.
Βλέποντας τα κτίρια εδώ της αποικιακής αρχιτεκτονικής , με τα μπαλκόνια με σφυρήλατο σίδερο στην κλειστή επιβλητική αυτή πλατεία , οι φωτογραφικές μηχανές και οι κάμερες άρχισαν το έργο τους για την μοναδική, αιώνια αποτύπωση στο χρόνο της περιοχής αυτής σε τούτο το νησί της Καραϊβικής.
Μπαίνοντας από την παραλιακή στα ενδότερα της πόλης το μάτι στέκεται στο Castillo de la Real Fuerza, τα πρώτα οχυρά που κατασκευάσθηκαν επί κυβερνήτη Ερνάτο δε Σότο , απέναντι από το στενό , που αποτελεί είσοδο στον κόλπο.
Πάνω από τα νερά του κόλπου χιλιάδες πουλιά , που σε ξαφνιάζανε με την ταχύτητα εισόδου τους στο νερό και τον δυνατό παφλασμό , που δημιουργούσανε.
Ένα από τα βράδια μας στην Αβάνα το απολαύσαμε στο El Floridita , το μπάρ - εστιατόριο, που είχε ανακαλύψει ο Έρνεστ Χεμινγουέι , κοντά στο Καπιτώλιο και το ονόμασε ως΄΄ το καλύτερο στέκι της Καραϊβικής ¨ στο βιβλίο του islands in the steam.
Το μαγαζί έχει διατηρήσει τον αυθεντικό του διάκοσμο κόκκινο και μαύρο και ένα ορειχάλκινο άγαλμα του Χεμινγουέι στην άκρη του μπαρ ακουμπισμένος στο ένα του χέρι , σου δίνει την εντύπωση πως είναι συνδαιτυμόνας σου.
Ο αστακός τους με υπέροχο κόκκινο κρασί , η μουσική μπάντα της σάλσας, το θρυλικό ποτό τους, το ντάκιρι ( λευκό ρούμι, χυμό λάιμ, ζάχαρη και τριμέννο πάγο , λένε ότι επινοήθηκε από τον Χεμινγουέι και τον ιδιοκτήτη του μπαρ) , σε ωθεί να αγαπήσεις ακόμα πιο πολύ την χώρα αυτή και την ζωή της.
Και μια επισήμανση η Κούβα έχει αλιεία αστακών μεγάλη , και η τιμή τους χαμηλή , θα μπορούσε να τα εξάγει , αλλά το άγριο, άδικο και ανθρωποκτόνο δεύτερο εμπάργκο μετά το 1992, τους τσακίζει την οικονομία, τις εξαγωγές και την ανάπτυξη.
Στη νύχτα συνυπάρχουν μουσικοί στις γωνίες των δρόμων , κουβανοί που σε καλούσαν σε χορούς με μπάντες σάλσα, δρόμοι αχαμνοί και πόρτες ανοιχτές με κάποιον μουλάτο ή μουλάτα στην είσοδο για να σε καλέσουνε σε κάποιο μουσικό στέκι τους.
Η μαγική λέξη για να μη συνεχίσουν να σε πιέζουν να δεις τη μπάντα τους ή τους χορούς τους , ή ότι άλλο , είναι η λέξη politsia.
Και μάλιστα η πολιτοφυλακή τους βρίσκεται σε αρκετά σημεία της πόλης για να ζητήσεις μια πληροφορία, ένα δρόμο..
Άλλη η όψη και η εικόνα της Αβάνας την νύχτα, η πόλη έχει μια αλλόκοτη μουσικότητα , όλα σε καλούν να πιεις ένα μοχίτο (Mojito ) , ένα ντάκιρι ( Daiquiri ) ή μια πινακολάδα ( Pina Colada ακούγοντας υπέροχες μπάντες, ακόμη μπορεί και να τύχεις κάποια από τα μέλη των «Buena Vista Club ».
Γυρνώντας μετά το φαγητό, τα ποτά και τις μουσικές, με τα κίτρινα ταξί ( όλα ανήκουν στο κράτος , είπαμε τρία Πέσος μέχρι το ξενοδοχείο , ειδάλλως η μαγική λέξη θα επαναφέρει την τιμή στο καθορισμένο επίπεδο), διασχίζουμε την παραλιακή της Μαλεκόν , όπου πάνω στο τσιμεντένιο τοιχάκι της ακτής καθισμένοι Κουβανοί κατά παρέες συνομιλούν , παραπέρα παίζουν τις κιθάρες τους σιγοτραγουδώντας , άλλοι πιο μοναχικά φλερτάρουν και άλλοι ξαπλωμένοι κατά μήκος φλερτάρουν τ΄ άστρα , ακούγοντας τον σιγανό παφλασμό του ωκεανού.
Την ημέρα η Αβάνα ζει στους χαλαρούς ρυθμούς της στην όχι και τόσο μεγάλη αγορά τους, με κάποιους μικρούς ιδιωτικούς πάγκους φρούτων ( μπανάνες, μάνγκο κ.α) , υπόλοιπα από την παραγωγή που στο σύνολό της διατίθεται στους κρατικούς συνεταιρισμούς.
Ένα μπανάκι το μεσημέρι στην πισίνα του ξενοδοχείου , με ένα μοχίτο παρέα είναι μια υπέροχη απόλαυση , γιατί η μέση θερμοκρασία όλο σχεδόν το χρόνο στην Κούβα είναι περίπου 25ₒ - 27ₒ το χρόνο.
Την τελευταία μέρα στην Αβάνα επισκεφτήκαμε το εργοστάσιο των πούρων Partagas. Το μικρό μαγαζάκι του άποικου Πορτογάλου Ραβέλο με το μυστήριο της μεθόδου κατεργασίας , που χρησιμοποιούσε , έγινε διάσημο σαν ¨θρύλος της Αβάνας¨ για την διαδικασία παρασκευής των διάσημων πούρων , αλλά και χάρη στην ικανότητα των εργατών να αναγνωρίζουν το άρωμα και τη γεύση καθεμιάς από τις εξήντα εφτά ποικιλίες πούρων του.
Στο κρατικό εργοστάσιο εισήλθαμε χωρίς μηχανές και αντικείμενα. Μας παρέλαβε ο υπεύθυνος υποδοχής και με τον ξεναγό μας , περνούσαμε από κάποια στάδια κατασκευής πούρων.
Η ευχάριστη έκπληξη ήρθε στην μεγάλη αίθουσα διαλογής και ταξινόμησης , ανάλογα με τις ποικιλίες φύλλων καπνού, τις χρωματικές διαφορές στα φύλλα, το άρωμα από την διαδικασία ζύμωσης, κ.α.
Εδώ σε μια τεράστια αίθουσα ,που θύμιζε αίθουσα συνεδριάσεων , οι εργαζόμενες και εργαζόμενοι δουλεύοντας άκουγαν από μια υπάλληλο τα καθημερινά νέα , η οποία ήταν επάνω στην εξέδρα του βήματος μπροστά σ ΄ένα μικρόφωνο και τους τα διάβαζε από την εφημερίδα της Αβάνας.
Μάθαμε ότι αυτό γίνεται για να πληροφορούνται οι εργαζόμενοι την επικαιρότητα και στη συνέχεια , αφού τελείωνε η εφημερίδα , άκουγαν μουσική και προς το μεσημέρι κάποια πιο ανάλαφρα θέματα, για να μη κουράζονται και πλήττουν από την καθημερινή μηχανική μονοτονία της εργασίας.
Φυσικά μετά την ξενάγηση στην απέναντι πλευρά του εργοστασίου ήταν το πρατήριο πώλησης πούρων, εκεί όπου εφοδιαστήκαμε ανάλογα ο καθένας μας τα πούρα για τους φίλους και γνωστούς του .
Μπορούσαμε να πάρουμε μαζί μας ελεύθερα στο αεροπλάνο ο καθένας μέχρι 45 – 50 πούρα, από εκεί και πέρα ήθελες χαρτί τελωνείου.
Μια στάση στο εργοστάσιο παραγωγής του περίφημου ρουμιού Havanα - club , με την ιστορία του εκεί στα παμπάλαια βαρέλια, στις παλιές και νέες εγκαταστάσεις , μαζί με ένα δροσιστικό ποτό με ρούμι και πορτοκάλι ήταν μια από τις πολλές εμπειρίες γνωριμίας της Κούβας.
Δεν μπορείς να φύγεις από την Αβάνα και να μη περάσεις από το Μουσείο της Επανάστασης.
Με μια εξαιρετική συλλογή ντοκουμέντα και φωτογραφίες, το μουσείο αφηγείται την ιστορία του νησιού από την εποχή της αποικιοκρατίας , τις εξεγέρσεις της Κούβας και την μεγάλη επανάσταση του 1959.
-Στην Κούβα ο αναλφαβητισμός είναι σε μηδενικό αριθμό, και η εκπαίδευση δωρεάν σε όλες τις βαθμίδες.
Με αφορμή το παράνομο και άδικο εμπάργκο η Κούβα αναγκάστηκε να αναπτύξει την Ιατρική έρευνα και την φαρμακευτική με σπουδαία αποτελέσματα.
Σήμερα εξάγει στην φίλη χώρα του Τσάβες, Βενεζουέλα, ιατρικό προσωπικό και εκπαιδευτικούς με αντάλλαγμα πετρέλαιο.
Μετά το δεύτερο εμπάργκο η Κούβα είχε αποκλειστεί από παροχή πετρελαίου, και οι δρόμοι είχαν αδειάσει από αυτοκίνητα.
Μόνο τα κρατικά , υπηρεσιακά μπορούσαν να κυκλοφορούνε και η εντολή ήταν να μεταφέρουν τους πολίτες που σταθμεύανε στις άκρες των δρόμων περιμένοντας να μετακινηθούν.
Τώρα με την βοήθεια της συμμαχίας με τον Τσάβες, εισάγουν πετρέλαιο και με χαρά ακόμη και οι ξεναγοί βλέπανε καινούργια λεωφορεία να κυκλοφορούν στους δρόμους της Αβάνας .
Επίσης σε συνεργασία με την Κίνα ,έχουν εγκατασταθεί εκεί Κινέζικες αυτοκινητοβιομηχανίες και παραδίδουν ταχύτατα ολοκαίνουργα λεωφορεία με κλιματισμό.
Αλλά όταν προχωρήσαμε προς την κεντρική Κούβα , το μάτι μας ανακάλυπτε στον δρόμο ομάδες κουβανών να περιμένουν να περάσει κάποιο κρατικό όχημα για να τους μεταφέρει σε κάποιον προορισμό τους.
Αν θυμάμαι καλά τα Ι.Χ. με μπλε πινακίδες (αμιγώς κρατικά ) είναι υποχρεωμένα να σταματήσουν στο κάλεσμα των κουβανών και να τους μεταφέρουν.
Μιας και μιλάμε για αυτοκίνητα, στην Κούβα και μάλιστα στην Αβάνα κυκλοφορούν ακόμη οι παλιές Sevrolet , τα παλιά αμερικάνικα αυτοκίνητα με τα μεγάλα φτερά και τα αρχοντικά καθίσματα.
Ένα απόγευμα βρεθήκαμε όλο το γκρουπ στην είσοδο του ξενοδοχείου , όπου μας περιμένανε οι γυαλισμένες πολύχρωμες λιμουζίνες του ΄50 για να μας μεταφέρουν σε ένα παραδοσιακό στέκι με φαγητό, μουσική απαραίτητα και εδώ και φυσικά μετά μπάντα με μουσική salsa και ρούμπα.
Είχα την τύχη να μεταφερθώ εκεί με μια μωβ αστραφτερή ξεσκέπαστη αντίκα .
Λίγο πριν το σούρουπο με την αριστοκρατική αυτή αντίκα να διασχίζεις την παραλιακή της Μαλεκόν με ταχύτητα χαμηλή και από επάνω σου ή στον ορίζοντα που πλησίαζες κι΄ όλο απομακρυνόταν, τα μεγάλα λευκά ακανόνιστα σύννεφα να ταξιδεύουν μαζί σου, το αεράκι να σου μεταφέρει ανακατεμένες τις μυρωδιές της θάλασσας από τ΄αριστερά σου και της πόλης απ΄τα δεξιά σου ,είναι η μαγεία που σου δωρίζει το νησί αυτό του επαναστατικού πάθους.
Σ΄όλη την διαδρομή η μηχανή μου δούλευε, δεν χόρταινα τις εικόνες και αυτόν τον μαγικό τους σπαρμένο με μπαμπάκια ουρανό .
Αργότερα στο Casa de la Musica στην συνοικία, περιοχή του Miramar σε ένα όμορφο κτίριο που παλιά ήταν μασονική στοά , η μουσική και ο χορός τους εκρηκτικός και πικάντικος ( εξού και σάλσα σαν σάλτσα ) ξεσήκωσε και τους πιο επιφυλακτικούς από εμάς τους ταξιδευτές να ανακατευτούμε με τους κουβανούς και να κινηθούμε μαζί τους.
Η περιοχή Miramar ήταν προεπαναστατικά η περιοχή με τις πλούσιες κατοικίες και τους μεγάλους κήπους , κατοικίες των πλουσίων τότε Κουβανών , που μετά την επανάσταση άφησαν την Κούβα και εγκαταστάθηκαν απέναντι στο Μαϊάμι των ΗΠΑ .
Τα περισσότερα από τα κτίρια και τις κατοικίες αυτές, σήμερα είναι Πρεσβείες ξένων κρατών.
Απόλαυση η μουσική της Κουβανέζικης ρούμπας, ένα συναρπαστικό θέαμα ο χορός τους με κινήσεις ζωηρές και έντονο ερωτισμό.
Βράδυ ή μέρα θα συναντήσεις οπωσδήποτε τους μουσικούς της να παίζουν σε κάποια πλατεία , κάποια στέκια , στα μπαρ το βράδυ , μια επίσκεψη στο “Avana Libre” θα σε αποζημιώσει η θέα της πόλης και ο ρυθμός της μουσικής.
Ίσως σε κάποιο δρόμο της πόλης συναντήσεις και κάποια μουλάτα ,καθισμένη με πολύχρωμο κεφαλόδετο μαντήλι , καρπούς παραγεμισμένους με κάθε λογής κοσμήματα , κρατώντας περίεργες φιγούρες χαρτιών και διάφορα άλλα αντικείμενα να καλεί τους περαστικούς τουρίστες και ντόπιους να τους δείξει τα μελλούμενα;
Σαντερία , ήταν η απάντηση του ξεναγού Έλληνα φοιτητή πριν λίγα χρόνια σε Πανεπιστήμιο της Αβάνας και μετά οδηγός του γκρούπ που έφθανε εκεί.
Η Σαντερία είναι μια αφροκουβανική θρησκεία , που έφθασε στο νησί με τους νέγρους σκλάβους τον 16ο αιώνα και παντρεύτηκε με τον καθολικισμό.
Η Κουβανική επανάσταση κήρυξε σχεδόν αμέσως την Κούβα αθεϊστικό κράτος, αλλά κάποιοι Κουβανοί ποτέ δεν σταμάτησαν να ακολουθούν , στα κρυφά τα ήθη και έθιμά της. Το 1992 όμως το κομμουνιστικό κόμμα αποφάσισε να αλλάξει το σύνταγμα του κράτους από αθεϊστικό σε κοσμικό, επιτρέποντας την ελεύθερη λατρεία όλων των θρησκειών στο νησί.
------ Στο δρόμο της περιπλάνησης για την ενδοχώρα θυμάμαι να πηγαίνουμε στη δυτικότερη περιοχή της Κούβας, την επαρχία Πινάρ δελ Ρίο, όπου υπάρχουν οι περισσότερες καλλιέργειες καπνού και οι δυό πρότυποι δρυμοί ,που τελούν υπό την αιγίδα της Unesco.
Στην περιοχή Βουέλτα Αμπάχο παράγεται όπως ενημερωθήκαμε ο καλύτερος καπνός στον κόσμο.
Τα πολύχρωμα σπίτια στο Πινάρ δελ Ρίο και μια νότα που έρχεται από την εποχή της αποικιοκρατίας, μαζί με το μουσείο με την ιστορία της περιοχής από την εποχή των Ινδιάνων, οι καλλιέργειες καπνών και οι οροσειρές της με τους λόφους , κάνουν την περιοχή γοητευτικά γραφική.
----- Στην κοιλάδα Βινιάλες το τοπίο σε αφήνει μαγεμένο , με μια κοιλάδα να απλώνεται και να περιφρουρείται από στρογγυλούς κόκκινους( από κοκκινόχωμα) λοφίσκους .
Οι κόκκινοι λοφίσκοι με τους κάκτους θαρρείς και έγιναν εκεί για να φυλάνε τις καλλιέργειες καπνού και καλαμποκιού των κουβανών.
Παρά τον νοτισμένο καιρό στην κοιλάδα, επισκεφτήκαμε ένα κατάλυμα στεγνώματος καπνού και πιο κει μια καλύβα γεμάτη φύλλα καπνών κρεμασμένων με τάξη στις άκρες.
Η μυρωδιά του νοτισμένου χορταριού έξω από την καλύβα , μπερδευόταν με την μυρωδιά των φύλλων καπνού μέσα στην καλύβα.
Λίγο μακρύτερα από την καλύβα ένα τσούρμο γουρούνια περιφερόταν , εκεί που ο συνοδός- γνώστης της Κούβας προσπαθούσε να ανακαλύψει κάτι στο γρασίδι, για να μας το δείξει , ένα είδος φυτού ,που όταν το αγγίξεις μαζεύεται ενστικτώδικα. Τελικά τα ανακάλυψε και τα περιεργαστήκαμε σχεδόν όλοι μας με έκπληξη .
Λεπτομέρειες θα πεις.
Σε κάποιο ντοκιμαντέρ με αναμνήσεις από τους συντρόφους του Τσε , ένας σύντροφός του ,στις αναφορές του από τις καθημερινές στιγμές τους, φανέρωσε ένα περιστατικό , όπου ο επαναστάτης Τσε στα βουνά της Σιέρρα Μαέστρα κουβάλησε έξι γουρουνάκια.
Τους σύστησε να μην τα πειράξουν , για να μεγαλώσουν για παραγωγή περισσότερων αργότερα.
Ο σύντροφός του όμως, νομίζω το παρατσούκλι του πως ήταν Πόμπο, επειδή πεινούσανε, δύο από αυτά τα τιμήσανε γαστρονομικά.
Στην επιστροφή του Τσε και στις επιπλήξεις του , αναγκάστηκε να δικαιολογηθεί λέγοντας πως σφαίρες από τα εχθρικά στρατεύματα του Μπατίστα τα χτυπήσανε και έτσι κατέληξαν προς λύπη τους, γεύμα για τους συντρόφους του.
------ Στην κοιλάδα Βινιάλες μέσα από την πυκνή βλάστηση ανεβαίνοντας σ΄ένα πέρασμα ,όπου σπρώχναμε τα φυτά για να περάσουμε βρίσκεσαι σε αμέτρητα σπήλαια, που η διάβρωση του νερού έχει ανοίξει στους αρχαιότερους βράχους της Κούβας . Κατεβαίνεις χαμηλά σένα υπόγειο ποτάμι, όπου δύο βάρκες ,που εκτελούσαν αντίθετα δρομολόγια μας μεταφέρανε και μας έβγαζαν έξω στα περίπτερα της αναψυχής.
Με μια τεράστια καρύδα και ένα καλαμάκι στο κέντρο δροσιζόμαστε καθισμένοι στους ξύλινους πάγκους ,κάτω από τα κιόσκια στο Gueva Del Indio και παρατηρούσαμε το καταπράσινο τοπίο.
Περπατώντας λίγο πιο μακριά από το περίπτερο συναντήσαμε έναν Κουβανό αγρότη με ψάθινο καπέλο, μπότες, στο καλλιεργημένο κτήμα του ,και στην άκρη δύο ζεμένα καλοδιατηρημένα βόδια να ξεκουράζονται .
Στο ταξίδι για τους βράχους – έκθεση υπαίθριας ζωγραφικής- θα τους έλεγα, συναντάς τους γκαστρωμένους φοίνικες, δηλ. φοίνικες που στην μέση του ύψους τους φουσκώνουν σαν κολοκύθα.
Φθάνεις σ΄αυτά τα καταπράσινα κομμάτια γης , που μέσα βόσκουν διάσπαρτα άλογα και αντικρίζεις απέναντι στους διαβρωμένους βράχους μια τεράστια ανεξίτηλη ζωγραφιά εκεί πάνω τους από χρώματα του μπλέ, του κόκκινου και γκρίζου, έργο Μεξικανού ζωγράφου για την χώρα του Φιντέλ.
Μήνες πάλευε ο ζωγράφος για να φιλοτεχνήσει στα βράχια ένα ζευγάρι κουβανών ,δίπλα τους ένας έφηβος , πιο πέρα δυο μεγάλα όστρακα και ένα μεγάλο κεφάλι ζώου ταύρος ήταν , κάτι άλλο , δεν μπορώ να πω, και από επάνω μας να ζυγίζονται γεράκια, πολλά – πολλά γεράκια .
Αφήνοντας την καταπράσινη αυτή κοιλάδα , σε μια στροφή του δρόμου με την άγρια βλάστηση και τα παράξενα δέντρα , όπου το χρώμα και το γύρισμα των φύλλων του, είναι λένε κάτι σαν μετεωρολόγος για πολλούς κουβανούς , προβάλλει αριστερά μας σε κάποιο ύψωμα ένα οίκημα , μπλε χρώματος .
Μάθαμε άκουσον – άκουσον ότι το κτίσμα αυτό στο πουθενά της σαβάνας είναι πολιτιστικός και επιμορφωτικός χώρος για τα παιδιά , που ζουν εδώ σε αγροικίες .
Για να μην υστερούν τα παιδιά αυτά από τα άλλα παιδιά της Αβάνας, εδώ στο κρατικό αυτό χώρο, κάποιες ημέρες της εβδομάδες, τους προβάλλουν κινηματογραφικά έργα , ποδοσφαιρικούς αγώνες , μουσική και οτιδήποτε άλλο αφορά την πολιτιστική ανάπτυξη των νέων της Κούβας.
------ Από το Σιενφουέγκος , που έχει ονομαστεί ¨μαργαριτάρι του νότου¨ , λόγω της ομορφιάς του ιστορικού του κέντρου , περάσαμε με βροχή.
Είναι ένα από τα κορυφαία λιμάνια ζάχαρης του κόσμου , με το πανέμορφο νεοκλασικό κτίριο του θεάτρου Τόμας Τέρι, που κτίστηκε το 1889 και πήρε τ΄όνομά του από τον χορηγό του μεγιστάνα ζάχαρης από την Βενεζουέλα.
Ένα άγαλμα αγγέλου κρατάει το ρολόι , το οποίο δείχνει την ώρα , που ο καλλιτέχνης ολοκλήρωσε αυτό το έργο, 4μ.μ.
Το Σιενφουέγκος είναι στρατιωτική και ναυτική βάση.
Η εικόνα, που έχει αποτυπωθεί στη μνήμη μου από την πόλη αυτή είναι η σιγανή βροχή με τον αέρα που έγερνε τους φοίνικες, τους κουβανούς να κάθονται στα σκαλιά των πολύχρωμων κτιρίων για να προφυλαχθούν , μια άμαξα να περνάει βιαστικά στον φαρδύ δρόμο , ένα μεγάλο κτίριο, χρώματος σιέλ , με πράσινα παράθυρα να ξεπλένεται στη βροχή .
--------- Στο Τρινιδάδ φθάσαμε απόγευμα.
Η πόλη ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας κληρονομιάς από την Unesco.
Λένε ότι στα κοντινά βουνά του υπήρχε χρυσός , όμως αυτός εξαντλήθηκε γρήγορα και έτσι οι κάτοικοι , που βρέθηκαν εκεί , στράφηκαν στην κτηνοτροφία και την καλλιέργεια καπνού και προς το τέλος του 18ου αιώνα στην παραγωγή ζάχαρης.
Έτσι οι μεγιστάνες της ζάχαρης επένδυσαν τις περιουσίες τους σε κτίρια και έκαναν τότε το Τρινιδάδ την πλουσιότερη πόλη της Λατινικής Αμερικής.
Πέφτοντας οι τιμές της ζάχαρης τον 19ο αιώνα, το εμπόριο ατόνησε και αντιμετώπισε τον ανταγωνισμό από το Σιενφουέγκος και απομονώθηκε .
Από το 1959 η απομόνωση ενισχύθηκε από την υποψία , ότι η πόλη ήταν κέντρο αντεπαναστατικών ιδεών.
- Ανάμεσα στη θάλασσα και τα βουνά το Τρινιδάδ , η πόλη με το ιστορικό του κέντρο , ένα πολύγωνο πλακόστρωτων δρόμων που οδηγεί στην Πλάθα Μαγιόρ , με τα κτίριά της βαμμένα σε όλες τις αποχρώσεις της ώχρας, του πράσινου , του γαλάζιου και του ροζέ λάμπουν απέναντι από την καταπράσινη Σιέρρα δελ Εσκαμπρέι.
Στο παζάρι ξυλόγλυπτων μικροπραγμάτων, κοσμημάτων , περίτεχνων καλαθιών , μακό μπλουζάκια με τις όμορφες φωτογραφίες του Τσε , τα πολυποίκιλα πούρα ,κ.α, μπορεί να χάνεσαι παζαρεύοντας την επιλογή σου, αλλά επιστρέφεις στην κεντρική πλατεία για ένα καφέ ή κάτι δροσιστικό.
---Ένα περιστατικό στην πλατεία του Τρινιδάδ, με γεμίζει ακόμη μια θλίψη από εκείνες που η ανάμνηση πέρα από το συναίσθημα , σου φέρνει και ένα πικρό νοσταλγικό χαμόγελο.
Στην επιστροφή από το παζάρι στα περίτεχνα πλακόστρωτα της πόλης , μαζεμένοι στην κεντρική πλατεία , άλλοι καθισμένοι στις πεζούλες των κτιρίων , άλλοι κάνοντας τις τελευταίες αγορές τους από τους μικροπωλητές που κατακλύζουν την πλατεία με πούρα, χαϊμαλιά, λεπτές ξυλόγλυπτες φιγούρες με τεντωμένα ψηλά τα χέρια και ενωμένα στο δέσιμο να και ένας γέρο- Κουβανός που πουλούσε χρωματιστά καλάθια - τσάντες .
Το περιστατικό που συνέβη με τον γέρο- κουβανό με τα πολύχρωμα καλάθια του ,έχει αφήσει τη μακριά θλίψη του και ένα γλυκόπικρο χαμόγελο.
Ένα πέσος πάρτε το, και μου το έδινε να το περιεργαστώ. ( Convertible Pesoς = 25 pesos moneda nacional ).
Στην Κούβα το Peso Convertible είναι το νόμισμα που χρησιμοποιούν οι τουρίστες, το άλλο νόμισμα λέγεται Peso Moneda Nacional.
Η ομάδα ήταν μαζεμένη και έτοιμη για αναχώρηση , εγώ είχα αδειάσει στο παζάρι από τα κουβανέζικα νομίσματα μικρής νομισματικής αξίας, μα ούτε ένα ευρώ πλέον δεν είχα!. Ο γέρο-Κουβανός από κοντά μου , τα μάτια του παρακαλούσαν με μια θλιμμένη αξιοπρέπεια , ένα καλάθι, τι ήταν ένα πέσος ;
Η ομάδα έφευγε για το πούλμαν, ρωτούσα από μακριά με βιασύνη και αγωνία κάποιος να με δανείσει, όλοι στο ραντεβού επιβίβασης , που είχε κιόλας καθυστερήσει.
Ο γέρο –κουβανός από πίσω μου, μα και εγώ γιατί είχα περιεργαστεί το καλάθι- τσάντα , ο άνθρωπος με ένα πέσος convertible θα έβγαζε κάπως τον κόπο του.
Τελικά έφυγα , αλλά πήρα μαζί μου τα θλιμμένα αξιοπρεπή μάτια του, τι να σου κάνουν οι άνθρωποι , χρόνια το άδικο καταστροφικό εμπάργκο, πάλι καλά που συνεχίζουν εκεί στην αγκαλιά της Αμερικής, αξιοπρεπώς να σηκώνουν το λάβαρο της αντίστασης στις κοινωνίες του άπληστου κέρδους και της εκμετάλλευσης.
Τον ανασύρω συχνά από την μνήμη μου , μένα θλιμμένο χαμόγελο και την πεποίθηση πως όταν ξαναγυρίσω στην Κούβα, εκεί στην πολυγωνική πλακόστρωτη πλατεία του Τρινιδάδ θα συναντήσω τον γέρο – κουβανό και θα πάρω το πολύχρωμο καλάθι του για ένα πέσος!
Ένα μπάνιο απογευματινό στα ζεστά νερά του κόλπου της Καραϊβικής , με κάποιες ακίνδυνες στάλες βροχής , τους φοίνικες να γλύφουν τις παρυφές της άσπρης άμμου, στο ξενοδοχείο μας ,και τον αέρα που έφερνε από την θάλασσα μυρωδιές από όστρακα και κοχύλια, εντυπώνονται στη μνήμη και ανασύρονται με νοσταλγία όταν βρουν το κατάλληλο έδαφος από εικόνες και μυρωδιές .
Το βράδυ το Τρινιδάδ παίρνει μια απόκοσμη όψη, ή μάλλον μεσαιωνική θάλεγα, με τον λιγοστό φωτισμό να παίζει σκιές πάνω στα κτίρια από ώχρα και τους μουσικούς της σάλσας να δίνουν πανηγυριώτικο τόνο σε μια από τις πλατείες του , τους δε κουβανούς να δίνουν ρεσιτάλ χορού ανά δύο με ρυθμό , νεύρο , κίνηση και ζωή!
----- Φύγαμε από το Τρινάδ για την ενδοχώρα με κατεύθυνση προς την ιστορική Σάντα Κλάρα.
Εδώ έλαβα χώρα η τελευταία μάχη του επαναστατικού ανταρτοπόλεμου με την ηγεσία του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα.
Στο μέρος αυτό ήρθε η σωρός του από την Βολιβία το 1997 και μέσα σε κλίμα παλλαϊκής συγκίνησης τοποθετήθηκε σε μαρμάρινο μαυσωλείο δίπλα στους συντρόφους του συμπολεμιστές ,όπου μέσα στο κέντρο του καίει η αιώνια φλόγα και από κάπου ακούγεται η εξεγερτική φωνή του σε κάποια ομιλία του.
Η Σάντα Κλάρα , που την υπερασπιζόταν 3.000 στρατιώτες του Μπατίστα , ήταν το τελευταίο εμπόδιο για την πρωτεύουσα , η δε έκβαση της μάχης εδώ , διασφάλισε τη νίκη των Μπαρμπούδος.
Στην μεγάλη πλατεία Πλάθα δε λα Ρεβολουθιόν με το τεράστιο άνοιγμα πέρα μακριά στον ορίζοντα δεσπόζει από το 1987 το μπρούτζινο άγαλμα του Τσε .
Το ένα χέρι του Κομαντάντε είναι δεμένο, το είχε σπάσει στη μάχη της Σάντα Κλάρα, στο άλλο κρατά το ντουφέκι ,και ο μπερές –σύμβολο αιώνιο στο κεφάλι , στο κεφάλι που φαίνεται λες και ανταμώνει τα παιχνιδιάρικα άσπρα σύννεφα του ουρανού της Κούβας και στέκεται εκεί περήφανα να αγναντεύει τους αγώνες του κόσμου για όσα ονειρεύτηκε να τον αλλάξουν.
Στο μεγάλο βάθρο γραμμένο ανεξίτηλα το γνωστό ρητό του : Hasta la Victoria siempre , και ανάγλυφα εικονίζονται οι μάχες του και το τελευταίο γράμμα στον Φιντέλ Κάστρο.
Στην Σάντα Κλάρα θα δεις και τα τέσσερα βαγόνια που σώζονται ,της αμαξοστοιχίας που οι 18 αντάρτες με τον Γκεβάρα εκτροχιάσανε και οι περίπου 400 στρατιώτες , που έστελνε ο Μπατίστα για να αναχαιτίσει την επέλαση των επαναστατικών στρατευμάτων , παραδοθήκανε.
------- Το ταξίδι συνεχίσθηκε προς την βόρεια ακτή που είναι το πιο τουριστικό μέρος του νησιού , το Βαραδέρο, αποκαλούμενο και « Ριβιέρα.της Κούβας », όπως και « Γαλάζια Ακτή ». Καθ΄οδόν σε ακολουθούν μεγάλες αφίσες σε διάφορα σημεία , να απεικονίζουν άλλες τον Φιντέλ Κάστρο με τον Τσάβες παρέα , και παντού σε όλη την Κούβα η αφίσα με τους πέντε συλληφθέντες και καταδικασθέντες κουβανούς στο Μαιάμι , για « κατασκοπία » - ¨ήρωες¨ όμως για τους κουβανούς που ζητούν την ελευθερία και επιστροφή τους στην Κούβα.
Η πάλλευκη άμμος των ακτών μεταξύ Αβάνας και Καρδένας μάλλον είναι η αιτία που ονομάστηκε Βία Μπλάνκα ( Λευκή Οδός ) ο δρόμος που οδηγεί στις παραλίες της ανατολικής ακτής και στο Βαραδέρο, το μεγαλύτερο παραθαλάσσιο θέρετρο του νησιού.
Από τις πρώτες εύπορες οικογένειες του Καρδένας , στις αρχές του 20ο αιώνα , μετά της Αβάνας , που άρχισαν να κτίζουν εδώ επαύλεις, μέχρι σήμερα με τα μεγάλα κτιριακά συγκροτήματα , το Βαραδέρο έχει τις πλέον σύγχρονες και εξωτικές ξενοδοχειακές μονάδες .
Τα φρούτα σε αφθονία , ανανάς , μπανάνες , μάνγκο , πεπόνια , οι αστακοί , γαρίδες , τα ψάρια , παράδεισος , αλλά να που στο γάλα υπάρχει πρόβλημα .
Πόσο να καλύψει η ντόπια παραγωγή αγελάδων , το εμπάργκο των γαλακτοκομικών εταιρειών δημιουργεί την έλλειψη και την υψηλή ζήτηση για γαλακτοκομικά.
Θυμάμαι, σε κάποιες στάσεις για ξεκούραση , όπως και στο αεροδρόμιο Χοσέ Μαρτί , μόνο τα παγωτά της εταιρείας Νεστλέ να μας δροσίζουν, όπως και άλλα προιόντα των ψυγείων της.
Από το λιμανάκι στο Βαραδέρο , μια ημέρα θα επισκεφθείς με τα πλοία – κότερα , συνεπικουρούμενος από τα μοχίτο , που ρέουν άφθονα και ελεύθερα στο ταξίδι ,ένα από τα δέκα περίπου ακατοίκητα νησάκια έξω από τις ακτές του .
------- Στο ταξιδάκι μας για το κάτασπρο σαν μαλακό αλεύρι νησάκι Κάγιο Μπλάνκο , ο βυθός εκεί γύρω στους κοραλλιογενείς υφάλους είναι συναρπαστικός από τα κοράλλια , τα πολυποίκιλα όστρακα, τα μαλάκια και τα πολύχρωμα ψάρια.
Με μάσκες και σωσίβια , αφού το σκάφος σταματήσει στα γνωστά σημεία αυτά της θάλασσας για είκοσι περίπου λεπτά θαυμάζεις , περιεργάζεσαι και αναζητάς τον θαυμαστό αυτόν κόσμο του βυθού.
Στην επιστροφή προς το Βαραδέρο μια στάση στις περίφημες θαλάσσιες δεξαμενές- πισίνες τους με τα εκπαιδευμένα δελφίνια , η αναμνηστική φωτογραφία με το φίλημα του δελφινιού , αφού πρώτα έχεις κολυμπήσει και εξοικειωθεί μαζί τους είναι αδιαπραγμάτευτη.
Για να πω την αλήθεια μου ,δεν μπήκα στην πισίνα μαζί τους ,όχι για κανένα άλλο λόγο , αλλά τα νερά που σχεδόν είχαν γίνει πράσινα και .., αλλά στο τέλος καθισμένη στην εξέδρα ο φωτογράφος σε συντονισμό με τον εκπαιδευτή δελφινιών με αποθανάτισε μ΄ ένα αναδυόμενο τεράστιο δελφίνι δίπλα στο πρόσωπό μου.
Τι εμπειρία και αυτή !
Αυτοί που βούτηξαν μαζί με τα δελφίνια και οι αναμένοντες απέξω μόνο για τη φωτογραφία , δεινοπαθήσανε για τη φωτογράφηση , γιατί το δελφίνι με την ξαφνική ανάδυσή του « για να σε φιλήσε騻 , σε κοπανούσε δυνατά με το ράμφος του. Οι περισσότεροι τα καταφέρανε και αποθανατιστήκανε, άλλοι ξαφνιασμένοι, άλλοι τρομαγμένοι με μια κίνηση φυγής και προστασίας και κάποιοι περισσότερο φιλικοί, όμως δύο τρείς συνταξιδιώτες θλιμμένα τα παρατήσανε.

Η μέρα της επιστροφής όμως είχε φθάσει και το καινούργιο κινέζικης κατασκευής πούλμαν γεμάτο με το γκρούπ και τις βαλίτσες μας, ξεκινούσε για το αεροδρόμιο της Αβάνας, από τον παραλιακό δρόμο .
Εντύπωση προκαλεί πως οι δρόμοι αυτοί είναι ευθείες ατέλειωτες και αρκετά φαρδιές σε πλάτος.
Η εξήγηση είναι πως έχουν κατασκευασθεί όταν η Κούβα είχε στενή σχέση με τον υπαρκτό σοσιαλισμό της πρώην ΕΣΣΔ , για να μπορούσαν πάνω στους δρόμους αυτούς να προσγειώνονται τα Σοβιετικά αεροπλάνα .
Προχωρώντας κατά μήκος του δρόμου επιστροφής με την αρχή μιας δύσης που στόλιζε τον ουρανό με άγριες αποχρώσεις μώβ και κίτρινες αχνοφεγγιές , παρατηρήσαμε μηχανήματα σε κάποιο κομμάτι της παραλίας , ήταν εκεί που βρήκαν πετρέλαιο και κάνουν εξόρυξη.
Στην πορεία επιστροφής μας προς το αεροδρόμιο της Αβάνας ο δρόμος εναλλάσσονταν παράλιος με ενδοχώρα , παιχνιδιάρικοι φοίνικες και μάνγκο γεμάτα καρπούς στα πολύχρωμα , αλλά μικρά σπιτάκια των επαρχιακών πόλεων και χωριών.
Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται η οικοδομή και επεκτείνουν τα δωμάτιά τους στα παλιά σπίτια ή με άλλες συμπληρωματικές κατασκευές , ή καινούργιες.
Αλιεύαμε μελαγχολικά πια τις τελευταίες εικόνες και στιγμές από το νησί του αιώνια έφηβου επαναστάτη Φιντέλ, αναλογιζόμενοι τις μακρινές, αλλά με ιστορία πόλεις , που δεν μπορέσαμε να επισκεφθούμε, όπως το Σαντιάγκο δε Κούμπα στην άλλη πλευρά του κόλπου, που η ιστορία και τα κτίσματά του πηγαίνουν πίσω στον 15ο και 16ο αιώνα, Ισπανικός αποικισμός, σκλάβοι ,εξεγέρσεις, και η ταφή στο κοιμητήριό του ήρωα της ανεξαρτησίας Χοσέ Μαρτί.
Χαιρετούσα σιωπηλά την Αβάνα με την πανέμορφη παραλιακή της Μαλεκόν, τον γεμάτο πάντα με άσπρα μπαμπάκια γαλάζιο ουρανό της , τους απλούς κουβανούς ,την μουσική τους, τις ηρωικές τους μορφές, ιδέες, την Κούβα που αντιστέκεται και προχωρά , την Κούβα του Φιντέλ και του Τσε.
Το αεροπλάνο για Μαδρίτη σηκωνόταν και εγώ στο παραθυράκι κολλημένη, έστελνα ένα αντίο και μια υπόσχεση να ξαναγυρίσω πάλι κάποτε.
ΓΕΙΑ ΣΟΥ ΚΟΥΒΑ!!!!!