Αμαλία Φλέμινγκ, μια ζωή αφιερωμένη στον άνθρωπο

η Αμαλία Φλέμινγκ

Η παθιασμένη αγωνίστρια λάτρευε να απομονώνεται μελετώντας τους ζωντανούς οργανισμούς .
Πάλευε για το δίκαιο και την ελευθερία. Αγάπησε παράφορα έναν από τους πιο λαμπρούς επιστήμονες του 20 ου αιώνα. Αφιέρωσε τη ζωή της στους κοινωνικούς αγώνες , πασχίζοντας να κάνει πραγματικότητα ένα από τα σπουδαιότερα ιδρύματα βιοϊατρικής έρευνας στον κόσμο .
Όταν μετά τα Δεκεμβριανά , το Βρετανικό Συμβούλιο χορήγησε στην Αμαλία Κουτσούρη την πολυπόθητη υποτροφία προκειμένου να εργαστεί ως ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Ράιτ Φλέμινγκ του Λονδίνου, η μοίρα έμελλε να υφάνει το δικό της σχέδιο στη ζωή της νεαρής γυναίκας.
Μαζί με την υποτροφία ήρθε και το διαζύγιο με τον αρχιτέκτονα Μανώλη Βουρέκα , τον οποίο είχε παντρευτεί όταν ακόμη ήταν φοιτήτρια. Ελεύθερη πια, έφτασε στο νοσοκομείο St. Mary΄s για να δουλέψει στο εργαστήριο του διάσημου Αλέξανδρου Φλέμινγκ . Ο Σκοτσέζος επιστήμονας εθεωρείτο ήδη την εποχή εκείνη ένας ήρωας , αφού η χορήγηση της πενικιλίνης στους τραυματίες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είχε σώσει τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων.
Η ανακάλυψη του αντιβιοτικού αυτού είχε χαρίσει στον Φλέμινγκ το Νόμπελ Ιατρικής και Φυσιολογίας το 1945. Ανακαλύπτοντας την Αμαλία , η μοίρα θα του χάριζε και κάτι ακόμα : έναν μεγάλο έρωτα. Παντρεμένος από το 1915 με την Σάρα Μάριον Μακελρόι, με την οποία μάλιστα είχε αποκτήσει και ένα γιο, δεν μπόρεσε να μείνει ασυγκίνητος από τη χαρισματική ιδιοσυγκρασία της βοηθού του , μιας γυναίκας παθιασμένης με τους μικρόκοσμους των ζώντων οργανισμών, ενός πλάσματος ευαίσθητου και σπλαχνικού , που το συγκινούσαν τα βάσανα των φτωχών και των ανήμπορων .
Οι δυο τους συνεργάστηκαν στενά εκείνα τα χρόνια και ο Φλέμινγκ , παρακινημένος από τον κρυφό ερωτά του , ανέπτυξε ένα πατρικό ενδιαφέρον για την κατά τριάντα χρόνια νεότερη του Αμαλία , η οποία περνούσε κάποιες δυσκολίες προσαρμογής στο λονδρέζικο περιβάλλον και αναπολούσε την Ελλάδα. Εκείνος , εσωστρεφής και συντηρητικός , έκρυβε καλά το μυστικό του. Εκείνη γνώριζε ότι ήταν παντρεμένος . Ακόμα κι όταν η σύζυγός του πέθανε , στα 1949, ο Φλέμινγκ ένιωσε ότι οφείλει να μείνει πιστός στη μνήμη της.
Δεν εξομολογήθηκε ποτέ τίποτα στην Αμαλία και όταν εκείνη αποφάσισε να επιστρέψει στην Ελλάδα για να αναλάβει τη διεύθυνση του Ευαγγελισμού , αυτός υποδέχτηκε την είδηση με οδύνη. Την ίδια εποχή ο Φλέμινγκ ήταν περιζήτητος. Όλες οι χώρες τον καλούσαν να δώσει διαλέξεις προκειμένου να διηγηθεί την ιστορία της ανακάλυψης του πρώτου αντιβιοτικού . Έτσι , για να είναι κοντά της, δέχτηκε με χαρά την πρόσκληση που του απηύθυνε για μια σειρά από διαλέξεις στην Ελλάδα. Ήρθε , έφυγε. Τρία χρόνια αργότερα , και ενώ το πάθος του για την Αμαλία δεν έλεγε να σβήσει , ήρθε ξανά.
Ήταν χειμώνας του ΄52. Την τελευταία μέρα της παραμονής του στη χώρα μας, την ώρα που ετοιμαζόταν να αποχαιρετήσει για ακόμα μια φορά την τέως συνεργάτιδα του , συνειδητοποίησε ότι του ήταν αδύνατον να τη αποχωριστεί. Αντί για ¨αντίο¨, λοιπόν , της είπε κάτι άλλο: της πρότεινε να τον παντρευτεί. « Βιάστηκα τόσο πολύ να πω το « ναι» που αισθάνθηκα εξαιρετικά αμήχανη», θα θυμόταν αργότερα εκείνη. Και κάπως έτσι η Αμαλία Κουτσούρη , θυγατέρα του γνωστού δερματολόγου της Πόλης Χαρίλαου Κουτσούρη , που ήταν γεννημένη στην Κωνσταντινούπολη στις 28 Ιουνίου του 1912 και είχε μεγαλώσει στην Αθήνα , έγινε Αμαλία Φλέμινγκ ή αλλιώς Λαίδη Φλέμινγκ ( αφού ο σύζυγός της είχε λάβει τον τίτλο του σερ). Ο γάμος τους, το 1953, ήταν η αρχή μιας ευτυχίας την οποία εκείνη περιέγραψε ως πλήρη.
Μόνο που αποδείχτηκε πολύ σύντομη. Ο Φλέμινγκ πέθανε αργότερα. Σήμερα , όποιος μνημονεύει την Αμαλία Φλέμινγκ θα μπορούσε να αναφέρεται στο διάσημο επώνυμο με το οποίο συνέδεσε τις σημαντικότερες στιγμές της ιστορίας του τόπου της. Στο πάθος της για ελευθερία και δημοκρατία. Ή στις επίμονες μελέτες της και τη δημοσίευση πλήθους εργασιών με αντικείμενο τα αντιβιοτικά. Η ακόμα και στο κύρος το οποίο είχε κατακτήσει , εκείνη, μια νέα γυναίκα στα μέσα του 20ου αιώνα, ως διδάκτωρ Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Όπου κι αν εστίαζε κανείς , κάτι θα άγγιζε από το απέραντο μεγαλείο αυτής της αγέρωχης και περήφανης γυναίκας , που έσκυβε μεν το κεφάλι στο μικροσκόπιο για να ερευνήσει τον μικρόκοσμο του σύμπαντος , ήξερε όμως να το κρατάει ψηλά απέναντι σε όλους εκείνους που έσπρωχναν την πατρίδα τους στον όλεθρο και τη δυστυχία.
Κοπέλα ακόμη στην κατοχή , ήταν μέλος της Αντίστασης και χειριζόταν τους πομπούς των ασυρμάτων αλλάζοντας διαρκώς στέκια, προκειμένου να αλιεύει πολύτιμα μηνύματα των ναζί. Ώριμη γυναίκα στη χούντα, χήρα πλέον, εξασφάλιζε σπίτια για να κρύβονται οι φυγάδες. Μια ζωή αφιερωμένη στην ελευθερία της ψυχής , στη θεραπεία από τον πόνο , στο όνειρο για μια ελεύθερη Ελλάδα. Να βοηθάει τον Παναγούλη. Να καταθέτει ως μάρτυρας υπεράσπισης του καθηγητή Καράγιωργα στη Δίκη των Μελών της Δημοκρατικής Άμυνας στο στρατοδικείο. Και, φυσικά, να πληρώνει το τίμημα για κάθε έκφανση του αγώνα της.
Ήταν Αύγουστος του ΄71 όταν τη συνέλαβε το καθεστώς των συνταγματαρχών. Η ανάκριση της διήρκεσε είκοσι πέντε μέρες. Έφτασαν να τη βασανίσουν , εκείνη , μια διαβητική εξηντάχρονη γυναίκα. Τελικά, δικάστηκε και καταδικάστηκε από το έκτακτο στρατοδικείο Αθηνών , σε μια δίκη παρωδία στις 28 Σεπτέμβρη . Φοβούμενοι, ωστόσο , τον αντίκτυπο στη διεθνή επιστημονική κοινότητα , οι στρατοδίκες άλλαξαν την απόφαση τους και διέκοψαν την ποινή της λόγω «ανηκέστου βλάβης». Δεν την αποφυλάκισαν μονάχα. Την απέλασαν και της αφαίρεσαν την ελληνική υπηκοότητα.
Και εκείνη βρέθηκε πάλι στην πατρίδα του μεγάλου της έρωτα, το Λονδίνο , αυτήν τη φορά μόνη, δίχως τη στιβαρή σκιά του Αλέξανδρου Φλέμινγκ να την εμπνέει , με μοναδικό στόχο να συνεχίσει τους αγώνες της κατά της δικτατορίας στην Ελλάδα.
Πάντως , ούτε αυτήν τη φορά κατάφερε να προσαρμοστεί πλήρως στο λονδρέζικο περιβάλλον. Διότι, με τα χρόνια, η σχέση της με τους Βρετανούς είχε αποκτήσει μια ιδιαίτερα παράξενη χροιά. Όλα ξεκίνησαν από το θυελλώδη εκείνο γάμο. Τότε οι βρετανικές εφημερίδες ανήγγειλαν το γεγονός λέγοντας ότι ο διάσημος επιστήμονας παντρεύτηκε μιαν Ελληνίδα Καρυάτιδα. Η φήμη για την κομψότητα της πέρασε αμέσως τα σύνορα της Βρετανίας και εξαπλώθηκε σε όλες τις χώρες που το ζεύγος έμελλε να επισκεφτεί.
Σύντομα , όμως, έγινε αντιληπτό ότι οι Βρετανοί δεν μπορούσαν να συγχωρήσουν τον Φλέμινγκ για τον γάμο αυτό ( παρότι πραγματοποιήθηκε τέσσερα χρόνια έπειτα από τον θάνατο της πρώτης του συζύγου) . Η Αμαλία έφτασε κάποια στιγμή να είναι τόσο ενοχλημένη από τη συμπεριφορά των Άγγλων , που δεν δέχτηκε ποτέ τη σύνταξη την οποία θα μπορούσε να λαμβάνει ως χήρα του Αλεξάνδρου , μια σύνταξη που ενδεχομένως θα της ήταν χρήσιμη για να κάνει πραγματικότητα το όνειρο που είχε από τη δεκαετία του ΄60 και που δεν ήταν άλλο από τη δημιουργία ενός ιδρύματος βιοϊατρικής έρευνας με το όνομα του αγαπημένου της συντρόφου. Θα τα κατάφερνε , όμως , και χωρίς τους ΄Αγγλους .
Όλη της την περιουσία θα τη διέθετε για την αγορά και την ανέγερση αυτού του εκπληκτικού ιδρύματος . Ο τελευταίος κύκλος της ζωής της άνοιξε το 1974 με την επιστροφή στην πατρίδα. Μέσα από τούτο τον κύκλο η πολιτική όρισε απλώς ένα χαρακτηριστικό υστερόγραφο σε μια πορεία αγώνων και προσφοράς.
Στις πρώτες μεταπολιτευτικές εκλογές , χωρίς να είναι ακόμα υποψήφια , δραστηριοποιήθηκε στην προεκλογική εκστρατεία του ΠΑΣΟΚ. Αυτό δεν την εμπόδισε να διαφωνήσει δημόσια με τον Ανδρέα Παπανδρέου σχετικά με τις διαγραφές της Δημοκρατικής Άμυνας και του ΠΑΚ από το ΠΑΣΟΚ. Εξελέγη ως βουλευτής επικρατείας του ΠΑΣΟΚ για πρώτη φορά το ΄77. Επανεξελέγη στην Α΄ Αθηνών το ΄81 και το ΄85 . Επίσης, διετέλεσε και αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Και στο μεταξύ , ζούσε και ανέπνεε για το μεγάλο της όραμα: το ίδρυμα Βασιλικής Βιοϊατρικής Έρευνας « Αλέξανδρος Φλέμινγκ» . Δυστυχώς, δεν πρόλαβε να το δει να υλοποιείται. Στις 26 Φεβρουαρίου του 1986 η Αμαλία Φλέμινγκ έφυγε σεμνά και αθόρυβα. Χρόνια αργότερα , το Ερευνητικό Κέντρο Βιοϊατρικών Ερευνών θα γινόταν επιτέλους πραγματικότητα αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Σήμερα, το Κέντρο « Αλέξανδρος Φλέμινγκ» στη Βάρη θεωρείται από τα πληρέστερα στον κόσμο.
Η ερευνητική του φιλοσοφία είναι, φυσικά, εμπνευσμένη από τον επιστήμονα του οποίου το όνομα φέρει. Και να σκεφτεί κανείς ότι όλα αυτά ξεκίνησαν σαν παραμύθι , από ένα γύρισμα της μοίρας: μέσα από μια τυπική υποτροφία του Βρετανικού Συμβουλίου σε μια γυναίκα που έπαιρνε τον δρόμο της ξενιτιάς, με τον γάμο της διαλυμένο, για να εργαστεί στο πλευρό ενός σπουδαίου επιστήμονα.

Υ.γ από τον φιλοξενούμενο της τοπικής "Έρευνας "