Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2008

Παρασκευή 17 Νοέμβρη - Γιάννης Ρίτσος : η ποίηση είναι διαχρονική

Στη μνήμη
της Παρασκευής 17 Νοέμβρη 1973,

αποσπάσματα από τον ποιητή μας Γιάννη Ρίτσο.



(Αποσπάσματα από το έργο του
ΕΙΚΟΝΟΣΤΑΣΙΟ ΑΝΩΝΥΜΩΝ ΑΓΙΩΝ)

…..και κοίταζε από ψηλά, μέσα στο λιόγερμα, πολύ λυπημένος και ο Παρθενώνας,
γιατί τότες τα σπίτια ήταν όλα χαμηλά και φαινότανε απλάδα ολάκερη η Αθήνα με τα λοφάκια της, τους καπνοδόχους της, τα χελιδόνια της ( και είχε πολλά χελιδόνια απ΄τον Μάη ως το Σεπτέμβρη )……….

… κι ο Κόλιας ( όχι ο Κόλιας των «Αδελφών Καραμαζόφ » ) πέταξε το χωνάκι του και το πάτησε στριφτά με την πατούσα του, κι ο ατσίγγανος με την αρκούδα φύγανε μόνοι σηκώνοντας ένα σύννεφο σκόνη στο σούρουπο, κι από τότε θαρρώ ετοιμαζότανε η « Σονάτα του σεληνόφωτος » , επειδή πάνου απ΄ τη γειτονιά μας στεκότανε κιόλας μια μεγάλη πανσέληνος κάνοντας να σπιθίζουν τα γυαλιά πάνου στο σαμάρι της μάντρας του ξυλάδικου, όπου ακόμα δεν είχανε σβηστεί εντελώς τα κόκκινα γράμματα « ΛΕΥΤΕΡΙΑ ή ΘΑΝΑΤΟΣ »

………

Τρίκλιζα σχεδόν μεθυσμένος και έλεγα, ναι , θα τη γράψω την Ιλιάδα μου , και θα το πω στον Αλέκο ( όχι στον Πέτρο ) ν΄αλαφρώσω.
…, κι ίσως επειδή το δωμάτιό του μύριζε φρεσκοσφουγγαρισμένο κατάστρωμα πλοίου, ένιωσα τη διάθεση να του πώ για την Ιλιάδα μου με τις μυρωδιές.
Στην αρχή μ΄ άκουγε γελαστά, ύστερα συγκαταβατικά κι αργότερα με σιωπηλή αποδοκιμασία.
« Καλά κι άγια όλα αυτά – μού΄πε - μα δε σου μυρίζει καθόλου το αίμα που χύνεται σ΄ όλο τον κόσμο;
Κι αντί να γράψεις μιαν όμορφη, βέβαια , Ιλιάδα για μυρωδιές , δε γράφεις καλύτερα ακόμα ένα ποίημα για την ειρήνη; Εγώ , ξέρεις , δεν έχω πολύ αγαθές σχέσεις με τους στίχους , ξέρω όμως απέξω όλο σου εκείνο το ποίημα :

Όταν οι σκοτωμένοι μας μπορούν να γείρουν στο πλευρό
τους και να κοιμηθούν χωρίς παράπονο
ξέροντας πως δεν πήγε το αίμα τους του κάκου
είναι η ειρήνη.
Ή το άλλο εκείνο:

Όταν οι φυλακές επισκευάζονται να γίνουν βιβλιοθήκες,
όταν μια μέρα που πέρασε δεν είναι μια μέρα που χάθηκε
όταν ο θάνατος πιάνει λίγο τόπο στην καρδιά
κι όταν το μεγάλο γαρύφαλλο του δειλινού το ίδιο μπορεί
να το μ υ ρ ί σ ε ι ο ποιητής κι ο προλετάριος

είναι η ειρήνη ΄

Έλεγε αυτούς τους στίχους ο Πέτρος τόσο απλά, όμορφα, σεμνά κι αδρά, κι είχε το πρόσωπό του μια τόσο γλυκιά , στοχαστική αυστηρότητα , που μ΄ άρεσαν και μένα.
« Έχεις δίκιο » του είπα και του ζήτησα χαρτί και μολύβι. Άρχισα να γράφω.
Ο Πέτρος αθόρυβα , σαν μέσα σ΄ εκκλησία , πήγε στην κουζίνα , έψησε καφέ, μου ΄φερε κι εμένα, ακούμπησε το φλιτζάνι κι ένα ποτήρι νερό στο τραπέζι , πλάι μου , άναψε ένα τσιγάρο και μου το ΄φερε αναμμένο στο στόμα μου ( δεν το ΄χε διόλου σαλιώσει ) , άναψε κι αυτός τσιγάρο , κάθισε παράμερα , άκρη άκρη στο κρεβάτι του κι έπινε στο τραπέζι τον καφέ του δίχως να βγάζει άχνα.
Ένιωθα το βλέμμα του να με τυλίγει μ΄ εκείνη τη βαθιά συντροφική εμπιστοσύνη , και μου βούρκωναν τα μάτια , κι όλο μου το κορμί το περιέτρεχε κείνο το δίκαιο κι αγαπημένο « ευχαριστώ » μου.
Έτσι , σε λιγότερο από μισή ώρα , έγραψα το ποίημα « Πορεία ειρήνης » , για την « πολυπόθητη μοναξιά των μαρτύρων».
Του το διάβασα , αντιγράφοντας άθελά μου τη φωνή του. Σηκώθηκε , μ΄ αγκάλιασε δυνατά , με φίλησε , κι είδα , μα την πίστη μου, πρώτη φορά τα μάτια του Πέτρου δακρυσμένα. Την άλλη μέρα το πρωί , στην τελετή της ειρήνης , το απάγγειλα στον Τύμβο του Μαραθώνα , κι οι σύντροφοι , μικροί , μεγάλοι , κλαίγαν και χειροκροτούσαν.
Κι είχε βγεί ένας μεγάλος ήλιος , κι είδα στη λάμψη του τον δολοφονημένο πέρσι Λαμπράκη , με τα χέρια του ανοιχτά σε σχήμα σταυρού , κρατώντας τεντωμένο πάνω στο πλατύ του στήθος το πανό « Ε Λ Λ Α Δ Α », να μπαίνει επικεφαλής της πορείας. Και ξεκινήσαμε φωνάζοντας ΕΙΡΗΝΗ ΕΙΡΗΝΗ ΕΙΡΗΝΗ .
Και κάποιος βάζει το χέρι του στην πλάτη μου . Γυρίζω. Είναι ο Βαγγέλης. Ναι , ο Βαγγέλης ( αυτός που είναι ) , πάντα δικός μας. Πιανόμαστε ώμο με ώμο.
Βαδίζουμε όλοι μαζί και τραγουδάμε:

Μες στην ειρήνη
διάπλατα ανασαίνει
όλος ο κόσμος
με όλα τα όνειρά του.
ΕΙΡΗΝΗ, ΕΙΡΗΝΗ, ΕΙΡΗΝΗ
.

13 σχόλια:

VAD είπε...

...την πολιτεία με τα ροζιασμένα χέρια της,
την πολιτεία του μεροκάματου,
την πολιτεία που όλους μας αντέχει στη ράχη της
με τις μικρότητές μας,τις κακίες,τις έχτρες μας....
ν'ακούσω τα μεγάλα βήματα της πολιτείας(από τη Σονάτα...),

γι αυτή την πολιτεία εδωσε τον αγώνα του ο ποιητής.

Φίλη doraF,Tην καλημέρα μου...

doraF είπε...

Φίλε - vad - Καλή Κυριακάτικη Μέρα νάχεις!
Ευτυχής για την ανταπόκριση σου στα αποσπάσματά μου, από τον ΄μεγάλο ποιητή , με κομμάτια από τη (Σονάτα του..).
Σου αφιερώνω και εγώ το παρακάτω:
"Ετσι είναι οι φίλοι που αγαπάμε
χτυπάνε την πόρτα τα μεσάνυχτα ματωμένοι
ποιός ξέρει απο ποιές βαθειές υπόγειες στοές να γυρίζουν
κι΄εσύ μην έχοντας που να τους βάλεις να κοιμηθούνε
τους στρώνεις μέσα στην κάμαρα της καρδιάς σου
κατεβάζεις από το πατάρι ζεστές κουβέρτες απ΄το χωριό τηςμάνας μου
κι απέ ξαγρυπνάς στο προσκεφάλι τους ...."

Ανώνυμος είπε...

Σαν νεος νοιωθω την αναγκη να πω οτι ο μεγαλος αγωνας και η εξεγερση των παιδιων του Πολυτεχνειου,εμπνεει και την δικη μου γενεια για τα ιδια ιδανικα,που εκεινοι εδωσαν την ζωη τους.
Με υπερηφανια στεκομαστε στην μνημη τους.

μελονικος είπε...

Γιά σου Ντόρα.
Πάντα ωραία θέματα

doraF είπε...

@ ανώνυμε φίλε σε ευχαριστούμε για τα σχόλιά σου.
Ναι,εκει στο Πολυτεχνείο τα αδούλωτα νιάτα, φοιτητές, μαθητές,ενώθηκαν με το λαό και όρθωσαν κορμί και ψυχή απέναντι στις κάνες των τάνκς για Λευτεριά, Δημοκρατία , Ψωμί και Παιδεία.
Ζει στις καρδιές όλων , όσων θεωρούν ότι η ελευθερία είναι το αγαθό εκείνο, για το οποίο αξίζει να αγωνίζεσαι.
" Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία" έγραφε ο ποιητής μας Α.Κάλβος.

doraF είπε...

@ μελόνικε, καλώς ξαναώρισες.
Κατ΄αρχάς, ευχαριστώ για τις καλές κουβέντες , για την σύνδεση που προσπάθησα να κάνω επετείου της εξέγερσης του '73 με τα γραπτά του Γ. Ρίτσου.
Και ύστερα θάθελα να αφιερώσω στον πελαγίσιο φίλο μου έτσι για να γλυκάνω τη φόρτιση της μνήμης αυτό εδώ:
"Μυρίζει Αιγαίο τούτο το παράθυρο κι΄αυτό το πλατανόφυλλο μες στ΄αμπέλια
τ΄έφερε ο αγέρας απ΄τ΄απέναντι βουνό
και τούτη η γη είναι δική μας κατά πως λέει ο ποιητής,
κι΄αυτή η θάλασσα μολυσμένη απ΄το πετρόλαδο όσο κι΄αν στερεύει δε χάνεται,
πάλι γεμίζει;

ΦΑΙΔΩΝ ΘΕΟΦΙΛΟΥ είπε...

Υπέροχος ο Ρίτσος και η ποίησή του, που μας αφήνει την αίσθηση ότι την ξέραμε από πάντα! Είναι που μας ξυπνάει τον καλό εαυτό μας. Μακάρι να βάζαμε μέσα στη ζωή μας τους ποιητές κι όχι να τους θυμόμαστε μόνο στις επετείους.

barel είπε...

Δυστυχώς το εικονοστάσι των σημερινών άγιων είναι στις φυλακές όπου η κοινωνία μας σαπίζει τα παιδιά της.

ikor είπε...

Είναι μεταφυσικό το πώς ο Ελύτης καταφέρνει πάντα να μιλάει στις καρδιές μας.

Πολύ όμορφο απόσπασμα doraF.

Καλημέρα!

doraF είπε...

@φαίδων θεοφίλου, υπέροχος όπως το γράφεις είναι ο ποιητής μας.
Όπως μου ανέφερε κάποιος συνομιλητής, διαβάζοντάς τον ακόμη και τα πολύ πικρά, , μήπως και το θάνατο ακόμη; τα νοιώθεις λιγότερο φοβερά και άσχημα!
- Συμφωνώ μαζί σου , να βάζαμε μέσα στη ζωή μας τους ποιητες και την ποίηση, στην καθημερινότητά μας, να ομορφαίνει τις ώρες του δειλινού, των πεζών πρωινών μας, των κουρασμένων μεσημεριών μας.
Γιτί όπως λένε και οι στίχοι του τραδουδιού " δίκοπη ζωή", με ερμηνευτή τον ηπειρώτη Γ. Μεράντζα ,
<...και ψάχνουν μέρα νύχτα να σε βρούνε ,
μα δεν υπάρχει τρόπος να διαβούνε,
γιατί ποτέ δεν ήταν ποιητές,
το χώμα που πατούν να προσκυνούνε >.

doraF είπε...

@barel ,
η μεταφορά που κάνεις , για τους" ανώνυμους αγίους" ,
που η αδιάφορη σημερινή κοινωνία μας και πρωτίστως υπεύθυνη η κρατική μηχανή,
τους αφήνει μέσα σε φυλακές, που σαπίζουν,ας μας ευαισθητοποιήσει τους περισσότερους για να απαιτήσουμε να έιναι Ανθρωποι-κρατούμενοι, Ανθρωποι( κραυγή κάποιου κρατούμενου ).

doraF είπε...

@ikor ,
έχεις τόσο δίκιο.
Ξαναδιαβάζοντας το " εικονοστασιο Ανώνυμων Αγίων" ,με θαυμασμό στεκόμουν σε κάποια αποσπάσματα, νοιώθοντας στην ψυχή μου γλυκιά γαλήνη΄- ομορφιά θάλεγα.

-και να αδελφέ μου που μάθαμε να κουβεντιάζουμε ήσυχα , ήσυχα και απλά...-

ΦΑΙΔΩΝ ΘΕΟΦΙΛΟΥ είπε...

@doraf
Λέγοντας να βάλλουμε στη ζωή μας τους ποιητές, δεν εννοώ μόνο να ομορφήνουν τα δειλινά, τους περιπάτους και τα μεσημέρια μας αλλά για να μας συνδιαμορφώσουν ώστε να αποκτήσουμε μια άλλη θέαση της ζωής και κοσμαντίληψη. Τόσο σοβαρά.