Παρασκευή 17 Νοέμβρη - Γιάννης Ρίτσος : η ποίηση είναι διαχρονική

Στη μνήμη
της Παρασκευής 17 Νοέμβρη 1973,

αποσπάσματα από τον ποιητή μας Γιάννη Ρίτσο.



(Αποσπάσματα από το έργο του
ΕΙΚΟΝΟΣΤΑΣΙΟ ΑΝΩΝΥΜΩΝ ΑΓΙΩΝ)

…..και κοίταζε από ψηλά, μέσα στο λιόγερμα, πολύ λυπημένος και ο Παρθενώνας,
γιατί τότες τα σπίτια ήταν όλα χαμηλά και φαινότανε απλάδα ολάκερη η Αθήνα με τα λοφάκια της, τους καπνοδόχους της, τα χελιδόνια της ( και είχε πολλά χελιδόνια απ΄τον Μάη ως το Σεπτέμβρη )……….

… κι ο Κόλιας ( όχι ο Κόλιας των «Αδελφών Καραμαζόφ » ) πέταξε το χωνάκι του και το πάτησε στριφτά με την πατούσα του, κι ο ατσίγγανος με την αρκούδα φύγανε μόνοι σηκώνοντας ένα σύννεφο σκόνη στο σούρουπο, κι από τότε θαρρώ ετοιμαζότανε η « Σονάτα του σεληνόφωτος » , επειδή πάνου απ΄ τη γειτονιά μας στεκότανε κιόλας μια μεγάλη πανσέληνος κάνοντας να σπιθίζουν τα γυαλιά πάνου στο σαμάρι της μάντρας του ξυλάδικου, όπου ακόμα δεν είχανε σβηστεί εντελώς τα κόκκινα γράμματα « ΛΕΥΤΕΡΙΑ ή ΘΑΝΑΤΟΣ »

………

Τρίκλιζα σχεδόν μεθυσμένος και έλεγα, ναι , θα τη γράψω την Ιλιάδα μου , και θα το πω στον Αλέκο ( όχι στον Πέτρο ) ν΄αλαφρώσω.
…, κι ίσως επειδή το δωμάτιό του μύριζε φρεσκοσφουγγαρισμένο κατάστρωμα πλοίου, ένιωσα τη διάθεση να του πώ για την Ιλιάδα μου με τις μυρωδιές.
Στην αρχή μ΄ άκουγε γελαστά, ύστερα συγκαταβατικά κι αργότερα με σιωπηλή αποδοκιμασία.
« Καλά κι άγια όλα αυτά – μού΄πε - μα δε σου μυρίζει καθόλου το αίμα που χύνεται σ΄ όλο τον κόσμο;
Κι αντί να γράψεις μιαν όμορφη, βέβαια , Ιλιάδα για μυρωδιές , δε γράφεις καλύτερα ακόμα ένα ποίημα για την ειρήνη; Εγώ , ξέρεις , δεν έχω πολύ αγαθές σχέσεις με τους στίχους , ξέρω όμως απέξω όλο σου εκείνο το ποίημα :

Όταν οι σκοτωμένοι μας μπορούν να γείρουν στο πλευρό
τους και να κοιμηθούν χωρίς παράπονο
ξέροντας πως δεν πήγε το αίμα τους του κάκου
είναι η ειρήνη.Ή το άλλο εκείνο:

Όταν οι φυλακές επισκευάζονται να γίνουν βιβλιοθήκες,
όταν μια μέρα που πέρασε δεν είναι μια μέρα που χάθηκε
όταν ο θάνατος πιάνει λίγο τόπο στην καρδιά
κι όταν το μεγάλο γαρύφαλλο του δειλινού το ίδιο μπορεί
να το μ υ ρ ί σ ε ι ο ποιητής κι ο προλετάριος
είναι η ειρήνη ΄

Έλεγε αυτούς τους στίχους ο Πέτρος τόσο απλά, όμορφα, σεμνά κι αδρά, κι είχε το πρόσωπό του μια τόσο γλυκιά , στοχαστική αυστηρότητα , που μ΄ άρεσαν και μένα.
« Έχεις δίκιο » του είπα και του ζήτησα χαρτί και μολύβι. Άρχισα να γράφω.
Ο Πέτρος αθόρυβα , σαν μέσα σ΄ εκκλησία , πήγε στην κουζίνα , έψησε καφέ, μου ΄φερε κι εμένα, ακούμπησε το φλιτζάνι κι ένα ποτήρι νερό στο τραπέζι , πλάι μου , άναψε ένα τσιγάρο και μου το ΄φερε αναμμένο στο στόμα μου ( δεν το ΄χε διόλου σαλιώσει ) , άναψε κι αυτός τσιγάρο , κάθισε παράμερα , άκρη άκρη στο κρεβάτι του κι έπινε στο τραπέζι τον καφέ του δίχως να βγάζει άχνα.
Ένιωθα το βλέμμα του να με τυλίγει μ΄ εκείνη τη βαθιά συντροφική εμπιστοσύνη , και μου βούρκωναν τα μάτια , κι όλο μου το κορμί το περιέτρεχε κείνο το δίκαιο κι αγαπημένο « ευχαριστώ » μου.
Έτσι , σε λιγότερο από μισή ώρα , έγραψα το ποίημα « Πορεία ειρήνης » , για την « πολυπόθητη μοναξιά των μαρτύρων».
Του το διάβασα , αντιγράφοντας άθελά μου τη φωνή του. Σηκώθηκε , μ΄ αγκάλιασε δυνατά , με φίλησε , κι είδα , μα την πίστη μου, πρώτη φορά τα μάτια του Πέτρου δακρυσμένα. Την άλλη μέρα το πρωί , στην τελετή της ειρήνης , το απάγγειλα στον Τύμβο του Μαραθώνα , κι οι σύντροφοι , μικροί , μεγάλοι , κλαίγαν και χειροκροτούσαν.
Κι είχε βγεί ένας μεγάλος ήλιος , κι είδα στη λάμψη του τον δολοφονημένο πέρσι Λαμπράκη , με τα χέρια του ανοιχτά σε σχήμα σταυρού , κρατώντας τεντωμένο πάνω στο πλατύ του στήθος το πανό « Ε Λ Λ Α Δ Α », να μπαίνει επικεφαλής της πορείας. Και ξεκινήσαμε φωνάζοντας ΕΙΡΗΝΗ ΕΙΡΗΝΗ ΕΙΡΗΝΗ .
Και κάποιος βάζει το χέρι του στην πλάτη μου . Γυρίζω. Είναι ο Βαγγέλης. Ναι , ο Βαγγέλης ( αυτός που είναι ) , πάντα δικός μας. Πιανόμαστε ώμο με ώμο.
Βαδίζουμε όλοι μαζί και τραγουδάμε:

Μες στην ειρήνη
διάπλατα ανασαίνει
όλος ο κόσμος
με όλα τα όνειρά του.
ΕΙΡΗΝΗ, ΕΙΡΗΝΗ, ΕΙΡΗΝΗ.